Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

 
Sil meningiti
Sil meningitida jarayon bosh miya va orqa miya yumshoq pardasini 
yallig‘lanishi ba’zida esa moddalarini, ya’ni meningoensefalit va meningomiyelit 
ko‘rinishida kechadi. Ko‘pincha yilning sovuq kunlarida uchraydi. Sil meningiti –
birlamchi sil infeksiyasini progressirlanishi va generalizatsiyalanish davrida kelib 
chiqadi. Infeksiya manbai – o‘pka sili va bronxial limfa tugun sili hisoblanadi, 
ba’zida sil kasalligi klinik belgisiz ham kechishi mumkin. Izolyatsiyalashgan sil 
meningitida – miya pardalari va qon tomirlarini mahalliy allergik reaksiyasi yuz 
beradi. Mikobakteriyalar subaraxnoidal bo‘shliqqa gematogen yo‘l bilan o‘tadi va 
orqa miya suyuqligi bilan miya qorinchalari va miya asosiga o‘tadi. Shuningdek 
limfogen va kontakt yo‘l bilan ham o‘tishi mumkin.
Patogenezida:
 
allergik reaksiya muhim rol o‘ynaydi. Organizm reaktivligi 
o‘zgarganda, miya pardalarida, qon tomirlarda, miya moddasida giperergik 
reaksiya kuzatiladi. O‘tkir sil meningitida – ekssudativ, surunkali sil kasalligida 
esa miya pardalarida produktiv yallig‘lanish kuzatiladi.
Patomorfologiyasida:
yallig‘lanish jarayoni birinchi bo‘lib miya asosida 
kechib, seroz-fibrinoz yallig‘lanish, xiazma, ko‘prik, silviev egati, miyachaga, 
miyaning peshona bo‘lagiga tarqaladi. Miya moddasi shishgan, qattiq parda 
taranglashgan, miya pardalarida sil bo‘rtmachalari toshgan bo‘ladi. Sil 
bo‘rtmachalari–epiteliy va limfoid hujayralaridan tashkil topgan. Ko‘pincha 
miyaning 3 ta pardasi ham zararlanadi, ba’zida jarayon faqat yumshoq pardada 
kechishi mumkin. Keyinchalik miya pardalaridagi ekssudativ jarayonlar produktiv 
o‘zgarishlar bilan almashinadi, chandiqlar hosil bo‘lib, skleroz jarayoni kechadi. 
Oxirgi davrlarda esa petrifikatlar hosil bo‘ladi.
Klinikasi:
2 boskichda kechadi: 
- prodromal 
- meningeal 
Kasallikning 
prodromal
davrida – holsizlik, tez-tez charchash, yig‘loqilik, 
uyqu buzilishlari, ishtaxasizlik, vazn kamayishi, bosh og‘rig‘i, qusish, subfebrilitet, 
teri qoplamalari rangparligi kuzatiladi. Prodromal davr 2-3 hafta davom etadi va 
meningial davriga o‘tganda klinik belgilari o‘tkir boshlanadi.
Meningial 
davrida: umum miya belgilari kuchayib boradi va meningial 
sindrom rivojlanadi. Tana harorati 38-39
0
C, uzoq vaqtgacha diffuz, kuchli bosh 
og‘riq, qusish, es-xush buzilishlari, qo‘zg‘aluvchanlik yoki parsial hurujlar 
kuzatiladi. Barcha meningial belgilar musbat bo‘lib, II, III, VII, VIII bosh miya 
nervlari patologiyasi ham kuzatilishi mumkin.

---

 257
Harakat buzilishlari: giperkinez, markaziy monoparez yoki gemiparez; 
miyacha ataksiyasi, afaziya, kasallikning 4-6 haftalarida kuzatilib miya moddasini 
ham yallig‘lanishidan dalolat beradi. Keyinchalik orqa miya zararlanish belgilari 
sezgi va harakatni o‘tkazuvchi tipda buzilishlari kuzatiladi. Agar vaqtida 
davolanmasa koma yoki detserebratsion rigidlik, kaxeksiya rivojlanadi.