Август 2020 10-қисм

Август 2020 10-қисм
Тошкент
O’quvchilar o’zlarining matematik tafakkurini tashkil qilish va o’zaro bog’lash uchun tasviriy, 
grafik, raqamli, jadvalli yoki geometrik ko’rinishdagi savollardan foydalanadilar. Taqdimotlar 
bu – pISA testlaridagi kirish qismi bo’lib, unda muammoga yo’naltiruvchi asosiy ma’lumotlar 
berilishi mumkin. Taqdimotlar matematik ma’nolar va jarayonlarni samarali algoritmlarga 
aylantirishi mumkin. Taqdimotlar shuningdek, matematik modellashtirishning asosiy elementi 
bo’lib, o’quvchilarga real hayotdagi muammoning soddalashtirilgan yoki idealizatsiya qilingan 
formulasini mavhumlashtirishga imkon beradi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1. Assessing Reading, Mathematics and Scientific Literacy: A framework for PISA 2009. 
OECD, 2009.
2. PISA 2012 Assessment and Analytical Framework: Mathematics, Reading, Science, Problem 
Solving and Financial Literacy, OECD Publishing.
3. PISA 2021 Mathematics: A Broadened Perspective (2017) by the OECD Subject Advisory 
Group (EDU/PISA/GB(2017)17).

---

117
Август 2020 10-қисм
Тошкент
BOSHLANG‘ICH TA’LIMDA PEDAGOGIK TEXNOLOGIYAR
Raupova Dilafruz Valiyevna,
Farg‘ona viloyati, Qo‘qon shahri 
18-maktab Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi
 
Tel: [phone]
Annotatsiya:
ushbu maqolada boshlang‘ich ta’limda pedagogik texnologiyalarning taraqqiyoti 
haqida ilmiy qarashlar ilgari suriladi. Ilmiy fikrlar ilmiy faktlarga asoslanib yoritiladi.
Kalit so‘zlar:
pedagogik texnologiyalar, ped mahorat, o‘qituvchi, o‘quvchi, ta’lim, bilim, 
malaka, ko‘nikma, kadr, kasb.
Barchamizga ma’lumki, pedagogik texnologiyalar o‘qituvchi mahoratini oshirishga xizmat 
qiladi. O‘qituvchi pedagog sifatida pedagogik texnologiyalardan xabardor bo‘lishi lozim
. 
uzluksiz 
ta’lim tizimida tashkil etiladigan ta’lim-tarbiya jarayonida o’qituvchi pedagogik va axborot 
texnologiyalaridan uzviy foydalanish, pedagogik texnologiyalar tarkibiga kiradigan o’qitish 
metodlarining turlari haqida to’liq ma’lumotga ega bo’lishi samaradorlik kafolati sanaladi.
O’qituvchi ta’lim-tarbiya jarayonida pedagogik va axborot texnologiyalar, o’qitish metodlaridan 
o’z o’rnida va samaraii foydalanish uchun muayyan metodik bilim, ko’nikma va malakalarga 
ega bo’lishi lozim. O’qituvchi darsda o’rganiladigan mavzu mazmuniga muvofiq holda yuqorida 
qayd etilgan pedagogik texnologiyalardan lokal yoki xususiy metodik darajada foydalanishni 
aniqlashi, dars davomida o’quvchilarning bilish faoliyatini tashkil etish va boshqarish yo’llarini 
texnologik xaritalar asosida belgilashi, darsning didaktik maqsadlarini e’tiborga olgan holda 
o’quvchilarga qo’yiladigan o’quv maqsadlarini shakllantirishi, olingan natijalarni tahlil qilishi 
va ta’lim-tarbiya jarayoniga olingan natijaga muvofiq muayyan o’zgartirishlar kiritishi zarur.
Darslarni tashkil etishda o’qituvchi didaktikada ishlab chiqilgan ta’lim mazmuni, o’qitish 
metodlari va vositalarining uzviyligi prinsipiga amal qilishi, fanlar bo’yicha tuziladigan o’quv-
metodik majmuada va mavzuli rejada pedagogik texnologiyalarning qaysi turidan foydalanishini 
o’quv yili boshidan belgilashi maqsadga muvofiq. 
 
Hozirgi zamon ta’lim muassasalarida o ‘z 
etakchiligini saqlayotgan an’anaviy ta’lim jarayoni oldiga qo’yilgan davlat va ijtimoiy buyurtmani 
amalga oshirishga ojizlik qilmoqda.[1]
Taniqli didakt olim M.N. Maxmutovning fikriga ko’ra o’quv jarayonini tashkil etishning 
an’anaviy tuzilishi o’quvchihrning fikrlash qobiliyatini yetarli darajada rivojlantira olmaydi, 
ularning bilim olishga bo’lgan ehtiyojlarini, fanga bo’lgan qiziqishlarini rivojlantirmaydi, 
faol fikrlashni vujudga keltira olmaydi, hamda bilimni e’tiqodga, e’tiqodni esa, ongli ijtimoiy 
maqsadga muvofiq faoliyatga aylantirishni ta’minlay olmaydi.
Haqiqatan ham, an’anaviy ta’lim jarayonini zamonaviy pedagogik texnologiyalarga asoslangan 
ta’lim jarayoni bilan taqqoslaganda ular o’rtasidagi farq aniq ko’zga tashlanadi. Taniqli didaktlar 
va metodistlar tomonidan ishlab chiqilgan va amalda qo’llanilgan an’anaviy dars turlariga tarixiy 
va mantiqiy birlikning metodologik tamoyillariga asosan yondoshish lozim, har bir dars o’z 
vaqtida didaktika yoki xususiy metodikaning yutug’i sanalgan, tegishli didaktik maqsadlar va 
m ezonlarga javob bergan va am aliyotda muvaffaqiyatli qo’llanilganligini qayd etish zarur. 
An’anaviy ta’lim texnologiyalariga asoslangan darsni ta’lim jarayonida tutgan o’rni va qimmatini 
kamaytirmagan holda, hozirgi zamon talablari asosida ulami takomillashtirish yo’llari ishlab 
chiqildi. Mazkur darslarni takomillashtirishda quyidagilarga e’tibor karatildi:[2]
1. Pedagogik munosabatlarni insonparvarlashtirish.
2. Hamkorlik pedagogikasiga amal qilish. Bunda pedagogik munosabatlarda hukmronlik 
qilayotgan avtoritar yondoshuvga barham berish.
3. Sub’ekt-subyekt munosabatlarni vujudga keltirish. Ta’lim-tarbiya jarayonini o’quvchilar 
bilan hamkorlikda tashkil etish.[3]
4. Ta’lim jarayonini demokratizasiyalash. o’quvchilarga o’z fikri va nuqtai nazarini erkin bayon 
etish, o’quv topshiriqlarini xilma-xillashtirish orqali ularga tanlash huquqini berish.
5. O’quvchi shaxsini hurmat qilish, ularni kamsitish va o’rinsiz tanbehga barham berish.
6. O’quvchilarning bilish faoliyatini faollashtirish, o’zaro hamjixatlikka asoslangan qulay 
ijtimoiy-psixologik muhit yaratish.
7. O’quvchilarning ijodiy va mustaqil ishlarini samaraii tashkil etish.

---

118