O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro oziq – ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti s. Astanov

 
Mustahkamlash uchun savollar
 
1.
Tabbiy nurlar qanday xossaga ega? 
2.
Qutblangan nurlar deb qanday nurlarga aytiladi? 
3.
Chiziqli, tekslikda va elektrik qutblangan nurlar o’zaro qanday farq 
qiladi? 
4.
Malyus qonuniga asosan analizator va polyalizatorlardan o’tgan nurlar 
intensivligi nimaga teng?
5.
Qaytgan va singan nur qanday holatda qutblangan bo’ladi?
Mavzuga doir asosiy tushunchalar va qonuniyatlar hamda masalalar. 
1. Tabiiy yorug’lik dielektrik ko’zgudan qaytganda Frenel formulasi 
o’rinli bo’ladi: 
I
┴
=0,5I
o
[sin (i-r)/sin(i+r)]
2
, 
va 
I
║
=0,5I
o
[tg(i-r)/tg(i+r)]
2
. 
Bunda 
I
┴
--qaytgan 
nurlarning yorug’lik tushish tekisligiga 
perpendikulyar yo’nalishdagi tebranishining intensivligi; I
║
--qaytgan 
nurlarning yorug’lik tushish tekisligiga parallel yo’nalishdagi tebranishining 
intensivligi; I
o
-tushaytgan tabiiy yorug’lik intensivligi; i-tushish burchagi va 
r-sinish burchagi.
2. Agar i+r=90
0
bo’lsa, I
║
=0 bo’ladi. Bu holda dielektrik ko’zguning 
i
tushish burchagi 
n
sindirish ko`rsatkichi bilan tgi=n munosabatda bog’langan 
(Bryuster qonuni).

---

66 
3. Polyarizator va analizator orqali o’tuvchi yorug’lik intensivligi 
quyidagiga teng (Malyos qonuni): 
I=I
o
cos
2
φ, 
bunda φ-polyarlizator bilan analizator bosh tekisliklari o’rtasidagi burchak, 
I
o
-polyarizator orqali o’tgan yorug’lik intensivligi.
 
1.
Sindirish ko`rsatkichi 1,57 bo’lgan shishadan qaytgan yorug’likning 
to`la qutblanish burchagi aniqlansin.