O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro oziq – ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti s. Astanov

 
bo'ladi.
3.5-rasm
 
Frenel biprizmasi. I
kkita bir xil sindirish burchaklari kichkina bo'lgan 
va asoslari birlashtirilgan prizmalardan iborat. S manbaidan tarqalgan nur 
prizmalarda sinib, S
1
, S
2
manbalaridan chiqayotgan 
kogerent nurlardek 
tarqaladi. Ekranda bu kogerent nurlar qo'shilib intenfe
rensiya hosil bo'ladi (3.6-
rasm).
3.6-rasm. Frenel biprizmasi 
 
LINNIK 
VLADIMR
PAVLOVICH
(1889-1939)
- Rus 
fizigi. Uning birinchi ishlari 
rentgen 
nurlari 
optikasi 
va 
kristallarning strukturaviy tahli-
liga bag’ishlangan. Birinchi bo’lib 
interferensiya usuliga asoslanib 
Linnik ko’zgusi.
S manbadan tarqatilgan yorug’lik ko’zgu 
orqali muhitning A nuqtasiga keladi. 
1

nur va 2 nur 
bevosita S manbadan A nuqatga tushadi. 
1

va 2 
nurlarning 
o’zaro 
ustma-ust 
tushishi
natijasida yorug’lik interferensiyasi kuzatiladi (3.7-
rasm).

---

35 
metall 
sirtlarining 
silliqlik 
darajasini 
aniqladi. 
Linnik 
rahbarligida 
yulduzlar 
interferometri yasaldi. Birinchi 
bo’lib 
havo 
turbulentligini 
avtomatik 
yo’l 
bilan 
kompensatsiya qilish uslubiyatini 
yaratdi. 
 
 
3.7 – rasm. Linnik tajribasi animatsiyasidan 
fragment 
3.3.Yupqa qatlamlardagi yorug’lik interferensiyasi 
Qalinligi “d” bo’lgan (3.8.a-rasmda BD masofa) yupqa shaffof plastinkaga 
parallel nurlar tushayotgan bo’lsa, bulardan 1, 2 nurlarni tanlaymiz. Birinchi nur 
plastinkaning AB sirtiga tushganda undan qaytib 1

nurni hosil qiladi. Ushbu 
nurning ikkinchi qismi sinib plastinka ischiga kiradi va CD sirtdan qaytib AB 
sirtdan o’tib 
1

nurni hosil qiladi. Xuddi shunday, ikkinchi nur AB sirtdan 
qaytganda 
2

nurni va sinib o’tgan ushbu nur birinchi muhitga o’tib, 2

nurni 
hosil qiladi. Natijada 
1

nur bilan 
2

nurlar o’zaro ustma-ust tushadi va yorug’lik 
interferensiyasi hosil bo’ladi (3.8.b-rasm).
a b 
3.8. -rasm. Yupqa qatlamdagi yorug’lik interferensiyasi

---

36 
3.9-rasm. “Yupqa qatlamlardagi yorug’lik interferensiyasi” 
animatsiyasidan fragment 
Ikkinchi usulda esa plastinkasning AD va CB dan qaytgan nurlar o’zaro 
kesishmasdan parallel nurlarni hosil qiladi. Bu nurlarni yig’uvchi linza yordamida 
ustma-ust tushurib ularning interferensiyasini hosil qilish mumkin (3.9-rasm).
 
Yupqa plyonkalarda vujudga keladigan interferensiyani hosil qiluvchi 
yorug’lik to’lqinliklarning yo’l ayirmasi
i
n
d
2
2
sin
2



(3.5) 
bu yerda: 
d –
plastinkaning qalinligi, 
n
– plyonka muhitining sindirish 
ko’rsatkichi, 
i 
- yorug’likning tushish burchagi.