Исмаилов ж rtf

7.1.BOLALAR BOG’ChASI VA MAKTABLARNI 
KO’KALAMZORLAShTIRISh. 
Ko’kalamzorlashtirishdan maqsad - yashil iqlim va sanitar - gigiyenik 
sharoitlar yaratish, uchastkalarni daraxtlar bilan ajratish, bolalarni o’simliklar bilan 
tanishtirish. 
Bog’chaning daraxtzorlarini barpo etishda bolalarning ochiq havoda bo’lishi, 
kunning tartibi bilan aniqlanadi. Odatda bolalar kamida havoda qishning 33% ni 
baxor va kuzda - 48, yozda - 90% o’tkazadi. Bog’chada qo’yidagi maydoncha va 
inshoatlar bo’lishi kerak: o’yin uchun umumiy maydoncha, ayrim bolalar guruhi 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

43
uchun maydoncha va ayvoncha, xayvonlar uchun burchak, tamorqa, mevali bog’, 
cho’miladigan hovuz, xo’jalik xovlisi. 
Maydonning tahminiy balansi qo’yidagicha: yashil daraxtzorlar - 60%, 
maydonchalar 20%, alleya va yo’lkalar - 8%, kurilmalar - 12% - 1 ga maydonga 
150-180ta daraxt va 2000 - 2500 ta dona butalar ekiladi. Uchastkaning tashqi 
chegarasiga 2- qator daraxt va butalar ekiladi. 
Bolalar maydonchalari bir-birida 2-3 qatorli jonli devor bilan ajralib turadi. 
Misol uchun 1,2m. Maydonchalar soya bo’lish uchun shox-shabbasi keng va qalin 
bo’lgan daraxtlar ekiladi. Bog’chaga kiraverishda ota-onalar kutib turadigan joyida 
fizkultura va umumiy maydonchasiga gullar ekiladi. Hayvonlar va qushlar uchun 
maydoncha, xo’jalik xovlisi uchastkaning ichkarisiga joylashadi, daraxt va butalar 
bir-biridan ajralib turadi. Bog’chaning hamma elementlari 1,5m kenglikdagi 
yo’lkalar bilan bog’langan bo’ladi. Daraxt va butalarning turi keng bo’lishi kerak. 
Ularning ichidan bargi va mevasi zaharli bo’lganlari olib tashlanadi, va tikanli 
o’simliklar ekilmaydi (gledichiya, lox) va maydoni ifloslantiriladigan (shumtol, 
zarang, teraklar) daraxt turlari ekilmaydi. 
Bu yerda fitonsid chiqaradigan daraxtlar foydalidir. Masalan: virginiya 
archasi, qrim qarag’ayi, yaponiya soforasi, ekilishi kerak. 
Maktablarni ko’kalamzorlashtirish. Maktabdagi yashil-daraxtzorlar qo’yidagi 
funksiyalarini bajaradi: 
1.
Insolyasiyadan, chang shovkindan himoya qilish; 
2.
Tanaffus paytda dam olishga, sharoit yaratish; 
3.
Manzarali ko’rinishini yaxshilash. 
Maktab uchastkasida qo’yidagilar bo’ladi: maktab imorati, xo’jaliik imoratlari 
o’quv tajriba qismi (mevali bog’, ekinzor, dendrariy, ko’chatzor, issiqxona, 
astronomik va geografik maydonchalar, zoologiya burchagi. 
Maydonning balansi: imoratlar 10-12%, yo’lkalar va maydonchalar - 35%, 
yashil daraxtzorlar - 55%. 
Uchastkaning chegarasiga daraxt, butalar ekiladi. Sport maydonchalari 
atrofiga daraxtlar, jonli devorlar ekiladi. Dam olish uchun alleyalar, gazonlar, 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

44
butalar, gullar ekiladi. O’simlik turlari keng bo’lishi kerak. Zaharli va tikanli o’ 
simliklar ekilmaydi.