Исмаилов ж rtf

Klumba, rabatka va parterlarning ishchi chizmasini 
ishlab chiqish 
O’zbekistonda klumba va rabatkalar 2 faslga mo’ljallab barpo etiladi: bahorgi 
va yozgi. Bahorgi gullar yozning boshlarida yozgi gullar bilan almashtiriladi. Gulzor 
barpo etish loyihalashtiruvchidan chuqur bilim va yuksak badiiy mahoratni talab 
etadi. Loyihalashtirish bir necha bosqichlardan iborat bo’ladi: loyiha eskizini 
chizish, turlarni tanlash, ekish vedomostini tuzish va ishchi chizma chizish. Bulardan 
tashqari gulzorning xolati, joylashish o’rni, chegarasi va o’lchamlari ham belgilab 
olinadi. Gulzor bahorga yoki yozga mo’ljallab loyihalashtirilishi mumkin. Loyiha 
eskizi yoki tasviri odatda 1:50 yoki 1:100 masshtabda bajariladi. Bir yoki ko’p yillik 
klumba va rabatkalar uchun loyiha juda murakkab bo’lmasligi kerak. Gilam 
shaklidagi tasvirlar uchun esa mayda va murakkabroq bo’lishi mumkin. Loyiha 
eskizi chizilgandan keyin tur tanlashga kirishiladi. Bu bosqichda gullarni birga 
joylashtirish qonuniyatlarini bilish kerak bo’ladi. 
Gulzorni loyihalashtirishda yana o’simlikning gullash vaqti va balandligini 
hisobga olish kerak. Klumbalarga faqat ko’p yillik gullar ekilsa ularning faqat 1 yoki 
2 turidan foydalaniladi. Agar bir yilliklar yoki gilamsimonlar ekiladigan bo’lsa, 
ularning ko’p turidan foydalanish mumkin. Assortimentning turli-tuman bo’lishi 
tasvirga va klumbaning o’lchamiga bog’lik bo’ladi. 
Qog’ozda ishlangan tasvirni yerga o’tkazish uchun ishchi chizma chiziladi. 
Avvalambor tasvirning asosiy chiziqlari belgilab olinadi. Ushbu chizmada alohida 
detallarning o’lchamlari keltiriladi. Agar tasvir murakkab bo’lsa uni yerga o’tkazish 
uchun qalin kartondan tayorlangan trafaretdan foydalaniladi. 
Ekish vedomostida o’simlik assortimenti va uning miqdori nav va shakllar 
bo’yicha ko’rsatiladi. Gullar ekiladigan maydon axlat va chiqindilardan tozalanishi 
kerak. Bir yillik va ikki yillik o’simliklar uchun tuproqqa 30 sm dan kam bo’lmagan 
chuqurlikda ishlov beriladi, ko’p yilliklar uchun esa 40-60 sm. Og’ir va zich 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

45
tuproqlar uchun yaxshi chirigan go’ng yoki torf 25-30 kg/kv.m. miqdorda solinadi. 
Yengil qumoq tuproqlar uchun esa 15-20 kg/kv.m. 
Bundan tashqari ekish oldidan mineral o’g’it ham solish mumkin. Maydon 
xaskash yordamida yaxshilab tekislanadi. 
Gulzor tasvirini maydonga o’tkazish uchun qoziqlar, belkurak kerak bo’ladi. 
Dastlab ip yordamida chegaralar belgilanadi, uning markazi va burchaklariga 
qoziqlar o’rnatiladi. Tasvirning asosiy o’qlari belkurak yoki qoziq yordamida 
chiziladi, murakkab tasvir esa trafaret yordamida chiziladi (2-3 sm chuqurlikda 
ariqchalar chiziladi). Agar tasvir chizilgandan keyin gullar shu zahoti ekilmaydigan 
bo’lsa ariqchalar bo’r yoki g’isht kukuni yordamida belgilab qo’yiladi. 
O’simlikni ekishda har bir tur uchun belgilangan oraliq masofalarga amal 
qilish kerak. Ko’chatlarni bir tekis ekish uchun ip tortiladi va ko’chatlar shaxmat 
tartibida joylashtiriladi. Ekish so’ngida ko’chatlar sug’oriladi.