Agrokimyo va tuproqshunoslik

Nazorat savollari: 
1.Tuproqning mexanik tarkibi va о‘simlikning о‘sishidagi ahamiyati. 
2.Tuproqning mexanik tarkibini aniqlash usullarini tushuntiring. 

---

252 
LABORATORIYA MASHG‘ULOTI №7 
Mexanik analiz davomi chang va loyqa fraksiyalarini aniqlash.
Tuproqning ilashimligini aniqlash. 
Nazariy tushuncha: 
Tuproqning ilashimligi deb, tuproq bo‘lakchalarining bir-
biridan ajralib ketishiga va maydalanishiga sabab bo‘ladigan mexanikaviy kuchlarga 
qarshi tura olish xususiyatiga aytiladi. Tuproqning bu xossasi turli tipdagi tuproqlarda 
har xil bo‘ladi. Tuproqning ilashimligi asosan uning mexanikaviy tarkibi, strukturasi 
namlik darajasiga bog‘liq. Ilashimlik xossasi og‘ir mexanikaviy tarkibli (loyqasi 
ko‘p) tuproqlarda kuchli, qumoq tarkibli va strukturali tuproqlarda esa optimal 
holatda bo‘ladi. U o‘simliklarning o‘sishi va rivojlanishiga, shuningdek, yerni ishlash 
qurollariga, tuproqning ko‘rsatadigan qarshilik darajasiga ta’sir etadi. 
Ishning maqsadi: 
Ushbu laboratoriya ishida talabalar tuproqning ilashimligi, 
yopishqoqligi va ko‘pchishini Atterberg asbobi va N.Kachinskiy tarozisi yordamida 
aniqlash tartibi va uni bajarish usullarini o‘rganadilar. 
Kerakli jihozlar va reaktivlar: 
elakcha, termostat, Atterberg asbobi, pichoq 
tarozi toshlari. 
Ishning bajarilish tartibi: 
Ilashimligi aniqlanmoqchi bo‘lgan tuproq teshiklari 
3 mm li elakchadan o‘tkaziladi. Undan kattaligi 2 x 2 x 2 sm li g‘ishtsimon 
bo‘lakchalar tayyorlanadi (tuproq yaxshi qovushgan va buzilgan bo‘lsa, undan shu 
kattalikda kesib olinadi). Tayyorlangan bo‘lakchalar 1050 S issiqlikda termostatda 
o‘zgarmas og‘irlikka kelgunga qadar quritiladi. So‘ngra termostatdan olib, Atterburg 
asbobidagi disk tagiga qo‘yiladi; tuproqdan yasalgan bo‘lakchalar buzilguncha disk 
ustiga asta-sekin tarozi toshi qo‘yilaveradi.