Agrokimyo va tuproqshunoslik

Oqishning yuqori chegarasini aniqlash 
mutloq quruq tuproq 1 
mm 
li 
teshikli elakdan o„tkaziladi va undan 40 
g 
tuproq 
(A) 
tarozida tortiladi. 
Tuproqdagi yumaloq 1-chinni kosachaga solinadi. O„lchov silindriga 100 
sm
3
 
suv quyiladi uzluksiz aralashtirib turgan holda tuproq oqadigan suyuq holga 
kelguncha asta-sekin suv quyib turiladi.Kosachadan shisha tayoqcha yordamida 
egatcha olinadi. Agar bu egatcha 30
sek 
davomida qo„shilib ketsa, bu oqishning 
yuqori chegarasi bo„ladi.Oqishning yuqori chegarasini hosil qilish uchun 
sarflangan suv hajmi 
(V) 
o„lchanadi. 
Tuproqning 100 massa qismiga to„g„ri keladigan oqishning yuqori 
chegarasi (sm
3
yoki % larda) hisoblanadi: 
A – V 
 
Oqishning quyi chegarasini aniqlash 
2-kosachada 1 
mm 
li teshikli 
elakda elangan 60 
g 
quruq tuproq tortib olinadi.Oqishning yuqori 
chegarasi aniqlangan avvalgi tajribadagi birinchi kosachaga (tuproq va 
suvli) 2-kosachadagi quruq tuproq qo„shiladi va metall shpatel bilan 
yaxshilab aralashtiriladi. Qorilgan massa kosachada shpatel bilan bir xil 
qalinlikda taqsimlanadi; so„ngra bir-biridan 0,5 
sm 
oraliqda bo„lgan ikkita 
teng qismga ajratiladi.Kosachaga bir necha marta qattiq uriladi. Agar 
ajratib qo„yilgan qismlar past tomondan biroz qo„shilib ketsa ham, 
chegara aniqlangan bo„ladi.2-kosachadagi quruq tuproq qoldig„i 
(a) 
tarozida tortiladi.Oqishning quyi chegarasini aniqlash uchun sarflangan 
tuproqning massasi 
(T)
hisoblanadi: 
Yopishqoqlik chegarasini aniqlash 
1-kosachaga avvalgi 
tajribadagi qorishmani tashlab yubormay turib (oqishning quyi chegarasi 
aniqlagandan so„ng), 2-kosachadan quruq tuproq qo„shiladi va nikelli 
shpatel massaning yuqori qismidan o„tkazilayotganda mazkur tuproqdan 

---

256 
ajralmaguncha, 
ya‟ni 
yopishqoqlik 
chegarasi 
topilmaguncha 
aralashtiriladi. 
2-kosachadagi quruq tuproq qoldig„i 
(v) 
tarozida tortiladi. 
Yopishqoqlik chegarasini aniqlash uchun sarflanadigan tuproqning 
massasi hisoblanadi: 
Tuproqning 100 qismiga to„g„ri keladigan yopishqoqlik chegarasini (sm
3
yoki 
% larda ) hisoblab topiladi: