T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 291 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
ko‘rsatgichiga ega bo‘lgan muhitda
S
1 
yo‘l bosadi, ikkinchi to‘lqin esa 
n
2
sindirish 
ko‘rsatkichiga ega bo‘lgan muhitda 
S
2 
yo‘l bosadi. 
 
How do such coatings work? 
Bular qanday ishlab beradi? 
Agarda O nuqtada tebranish fazasi 

t 
bo‘lsa, 
M
nuqtada birinchi to‘lqin 
tebranish, ikkinchi to‘lqin esa 
tebranish 
hosil qiladilar. Buerda 
, 
, mos ravishda birinchi va ikkinchi 
to‘lqinlarning fazaviy tezliklaridir. 
M nuqtada to‘lqinlar hosil qilgan tebranishlar fazalari farqi 
ga teng bo‘ladi. Berilgan muhitda 
Sn
= 
L
yorug‘likning 
optik yo‘l uzunligi
deb ataladi, 
esa 
optik yo‘l f
arqi
deb ataladi. 
Agarda optik yo‘llar farqi vakuumda butun to‘lqin sonlariga teng bo‘lsa 
, (2) 
fazalar farqi 

2
m

ga teng bo‘ladi va 
M 
nuqtada ikkala to‘lqin hosil qilgan to‘lqinlar bir xil 
fazada bo‘ladilar. Bu esa 
interferentsiya maksimumini kuzatish shartini
 
bildiradi
.
Agarda 
optik yo‘l farqi: 
,
, (3) 







1
1
1


S
t
Cos
A







2
2
2


S
t
Cos
A
1
1
1
n
C


2
2
2
n
C




















0
1
2
0
1
1
2
2
0
1
1
2
2
2
2
2










L
L
n
S
n
S
S
S
1
2
L
L





,......
2
,
1
,
0
0




m
m



2
1
2
0





m
)
2,
1,
0,
(m




---

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 292 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
bo‘lsa, u holda 
ga teng bo‘ladi va 
M
nuqtada ikkala to‘lqin xosil qilgan 
tebranishlar bir-biriga qarama-qarshi fazada bo‘ladi. Bu ifoda interfertsiyaning 
minimumini 
kuzatish sharti
 
bo‘lib xizmat qiladi. 
 
This will become clear as we explore the phenomena of interference and
diffraction. 
Iterferensiya va difraksiya topilganda, ular tasvirni aniq qilib ko’rsatadigan bo’ldi. 
Yorug‘lik to‘lqinlarining interferentsiyasini kuzatish usullari 
Yung usuli
 
 
M
manbadan chiqqan monoxromatik yorug‘lik to‘lqini 
S
tor tirqishli 1 ekranga 
tushadi (
11 - rasm
) va undan o‘tib 
S
1
va 
S
2
tirqishli 2 ekranga o‘tadi. Bu ikki tirqish ikkita 
kogerent to‘lqinlar manbai hisoblanadi. 
S
1
va 
S
2
tirqishdan chiqqan kogerent to‘lqinlar 
E
ekranda bir-birini ustiga