Byudjet tashkilotlarida byudjet hisobi

 
 
GLOSSARIY 
3-mavzu: Schyotlar tizimi va ikkiyoqlama yozuv
 
Buxgalteriya xisobi schetlari 
- 
xujalik mablaglari va ularning tashkil topish manbalarining 
aloxida moddalari buyicha kursatkichlarni olish usuli. Xujalik jarayoni natijasida mablaglar 
va ularni tashkil topish manbalarida uzgarishlar ruy beradi. Bu uzgarishlarni urganish, xisobda 
aks ettirish uchun buxgalteriya xisobining schetlaridan foydalaniladi. Schetlar soni va 
nomlanishi buxgalteriya schetlarining rejasida belgilanadi 
(buxgalteriya schetlarining 
rejasiga karang).
Buxgalteriya xisobi kanday tashkil etilganligi, kaysi usuldan 
foydalanilayotganligi va ob’ektning turiga karab, schetning tuzilishi va tashki kurinishi 
turlicha buladi. Ammo barcha schetlar ikki kismga, ya’ni debet va kredit kismlariga bulinadi. 
Buning ma’nosi shundan iboratki, xar kanday xujalik jarayoni xisob ob’ektida kupayish yoki 
kamayishni yuzaga keltiradi. Extiyoj va talabga karab schetlar xam modda va tarkibiy 
kismlarga bulinishi mumkin.
Buxgalteriya xisobi schetlarida xujalik mablaglari va ularning tashkil topish manbalari 
aks ettiriladi, shunga asosan ular ikki guruxga, ya’ni aktiv va passiv guruxlarga bulinadi. 
Xujalik mablaglarini aks ettiruvchi schetlar aktiv, shu mablaglarning manbalarini aks 
ettiruvchi schetlar esa, passiv schetlar deyiladi 
(aktiv schet, passiv schetga karang).
Ma’lumotlarni uzida jamlashiga kura schetlar analitik va sintetik schetlarga bulinadi 
(sintetik xisob schetlari., analitik xisob schetlariga karang).
Balans tarkibidaligiga karab balans schetlari va balansdan tashkari schetlarga bulinadi 
(
balansdan tashkari schetlarga karang).
Xujalik jarayonlari schetlarda ikki yoklama yozuv asosida olib boriladi. Jarayonlar 
kaysi schetlarda aks ettirilishini aniklash uchun schetlarning nomlanishi va iktisodiy 
mazmuniga axamiyat berish lozim. Shuning uchun buxgalteriyaning schetlari turlarga ajratib 
guruxlanadi 
(Buxgalteriya xisobi schetlarining guruxlanishi, schetlar korrespondentsiyasiga 
karang).