Byudjet tashkilotlarida byudjet hisobi

Tezkor hisob
-
xo`jalik hisobi usullaridan biri. Tezkor hisob ma’lum bir xo`jalik 
jarayonini bevosita sodir bulayotgan joyda va vaktda ruyxatga olish tizimidir. Tezkor hisob 
ma’lum bir bulim, tsex, xo`jalik faoliyatida rejaning bajarilishi xakida ma’lumotga ega bulishi 
maksadida utkaziladi. 
Tezkor hisob ma’lumotlaridan kundalik nazorat va xo`jalik jarayonlari bevosita sodir 
bulayotganda boshqaruvni olib borish uchun foydalaniladi. Shuning uchun xam tezkor 
hisobga kuyiladigan talablardan biri, xabar etkazuvchilardan ogzaki yoki yozma 
ma’lumotlarni tez kabul kilish yoki xo`jalik jarayonini bevosita kuzatib, tez ma’lumot 
yigilishidir. 
Tezkor hisobda shuningdek, buxgalteriya hisobida foydalanadigan birlamchi 
xujjatlardan xam foydalanish mumkin. 
Korxonalarda tezkor hisobni olib borish uchun maxsus ishchilar bulmaydi. Bu schetni 
buxgalterlar, statistika xodimlari, ustalar, navbatchilar, reja, moliya yoki boshqa bulim 
ishchilari olib borishlari mumkin. 
Tezkor hisob ma’lumoti asosida xaridor va mol etkazib beruvchilar tomonidan 
shartnomalarning bajarilishi, ish vaktidan foydalanish, ishlab chiqarish jarayonlarining 
bajarilishi, xomashyo, materiallar, savdoda tovar zaxiralarining me’yori va boshqalar xakida 
axborotlarga ega bulish mumkin. 

---

265 
Ayniksa, savdoda tovar zaxiralari xakida tezkor hisob olib borish xaridorni jalb etish 
imkonini beradi. Aytaylik, savdo korxonasi savdo maydonida biror tovar turi tugagan, 
sotuvchi esa kassa oldida hisob-kitob bilan band. Kelgan xaridorga esa, aynan shu tovar turi 
kerak bulsa, kaytib ketishi va bu bilan xaridor shaxobchadan xaridsiz chikib ketishi mumkin, 
bu esa savdo korxonasi uchun salbiy xolatdir. Agar tezkor hisob doimiy yuritib turilsa, 
tovarlar urni tuldirib turiladi, shu bilan birga ombor bilan aloka uzluksiz buladi. Ombordagi 
tovar zaxiralari xam xaridor talabiga kura tuldirilib, kengaytirib turiladi. Tezkor hisobda shu 
bilan birga xaridorning talabi, bozor extiyojlarining urganilishini xam olib borish imkoniyati 
yaratiladi. 
Kishlok xo`jaligida esa, ekish, sugorish, ishlov berish, yigim-terim, topshirish, 
xaydash va xokazo ishlar ustidan nazoratni bevosita olib borish imkoniyatiga tezkor hisob 
orkali erishish mumkin. 
Tezkor schetning kupgina ma’lumotlari yigilib, xalq xo`jaligi tarmoklarining 
boshqaruvida ishlatilishi mumkin.