Ro'yo yoxud G'ulistonga safar

Fулистонда жазо
Fулистон, у ердаги ҳаёт, ғулийлар шундай ёзишга арзийди ҳам. Энг 
аввало, албатта, уларнинг занжир тақиб юриши. Бутун ҳаётий таълимотлари 
занжирга қурилган, илм-фан, маданият, тарих, тамаддун, яна нима, хуллас, 
ҳамма-ҳаммаси кишанбандликка асосланган, қарашлар, нуқтаи назарлар, 
мулоҳазалар, мубоҳасалар – бариси занжир билан, занжир туфайли, 
занжирланган. Фалсафий тизим занжир устига қурилган ва ниҳоятда аниқ-
равшан. Занжир, такрор айтаман, муаззам тартиб, яъни оламнинг 
боғланишлари силсиласи. Ҳамма нарса ҳалқа-ҳалқа бўлиб, муайян тартибда 
унга тизилган. Энг олий мавжудот, занжир тақиб юришга муносиб зот, 
албатта, ғулий. Ҳақиқий ғулийдан бошқа ҳеч бир махлуқот занжир тақишга, 
у билан кишанбанд бўлишга муносиб эмас. Шунинг учун, бошда ҳам айтдим 
шекилли, ҳайвонлар, нечоғли қопоғон ё йиртқич бўлмасин, уйда асралса ҳам, 
фақат иҳота этилади, яъни катакда сақланади. Чунки у ҳайвон, занжирдек 
азиз нарсага раво кўрилмайди. Холдор ғулий биринчи айтганда унча 
тушунмаган эдим, энди нимагалигини англадим, буларда энг ашаддий 
жиноятчи ҳам бир умрлик қамоққа ё ўлимга ҳукм этилмайди, балки энг олий 
жазо сифатида занжири ечиб олинади, тамом! Додини айтаверсин, ҳеч ким 
эшитмайди, ҳеч ким қараб ҳам қўймайди, ҳатто нафрат ҳам насиб этмайди 
унга, занжирсизликдан эзилиб, хорланиб, мосуво, ўлиб кетаверади. Қамоқ, 
ҳибсхона, миршаб, мирғазаб – биронтаси керак эмас, тиши ўткир омбурнинг 
ўзи бас, беллик, бўйиндаги бўйинча билан оёқдаги тасма ҳалқа қирс эткизиб 
кесиб ташланади, вассалом, шу билан у ғулиёт жамиятидан ташқарида, 
тамом, ана, яна жиноятни кўнгли тусаса, қилаверсин, ҳатто унинг жинояти 
ҳам энди эътиборга тушмайди. Масалан, ўғирлик қилса, ҳеч ким унинг 
қўлидан ушламайди, тўхтатмайди, умуман биров: «Ҳой, нима қиляпсан, 
ноинсоф, уялмайсанми?», демайди ҳам, ўзи занжир уриб қўйибди, яна 
ўғирлик ҳам қилса, жазоси ўзи билан, деб қаралади. Занжири - ғули йўқми, 
ғулий эмас, демак, тирик ўлик, энди у бор бўлса ҳам йўқ, ўлгандан ҳам 

---

179 
баттар! Кўряпсизми, супермаркетда пойафзални қўлимда ушлаб кўрай-чи 
деб, қанақа даҳшатга учраганимни. Яхши ҳам ўша пайти ўзим билмаганман. 

---

180