‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Girix
» so‘zi asli forscha-tojikcha so‘z bo‘lib, «
qochgam
, «
tarqal
- 
gan»,
arabchada «
tugun
» m a’nolarini anglatadi. Geometrik naqsh hisob- 
langan girixlar o‘z elementlaridan tashkil topadi. Uning elementlari 4 
qismdan - uchburchaklar, to‘rtburchaklar, ko‘pburchaklar va egri 
chiziqlardan iborat (3.67 va 3.68- shakllar). Shu girix elementlari yor­
damida minglab naqshlar yasash mumkin.
Girix ham boshqa naqshlar singari taqsim deb ataladigan juda oddiy 
elementdan tashkil topadi. Shu taqsimlaming takrorlanishidan tugal 
naqsh kompozitsiyasi hosil qilinadi. Geometrik naqshlar kompozitsi- 
yalarini tuzishning o‘ziga xos turli sirlari mavjud bo‘lib, quyida girix 
naqsh tuzishning ba’zi bir tomonlarini ko‘rib chiqamiz:
1. Girix elementlarini kombinatsiyalash asosida naqsh kompozitsi- 
yasini hosil qilish:
a) to‘rtburchaklaming kombinatsiyasi asosida (3.67, 3.69 va 
3.70- shakllar).
b) uchburchaklaming kombinatsiyasi asosida (3.68 va 3.71-shakllar).
2.Girix elementlarining ba’zi tomonlarini davom ettirish bilan 
(3.71-shakl).
3. Kompozitsiyaga ba’zi elemetlami qo‘shish bilan.
4. Kompozitsiyadagi 
naqsh 
elemetlarining ba’zi 
tomonlarini 
o ‘zgartirish bilan.

---

0000(00
, - Л - .
о о
3.67-shakl.
3.69-shakl.
То ‘rt nurli to ‘rda yasalgan naqsh.

---

С,
D
D
В,
К
А
С
3.70-shakl.
Kvadrat va romblardan tashkil
topgan naqsh
«Nog ‘oralar» va «taullar» nomli yetti qir­
rali yulduzlar uyg'ynlashgan naqshlar
yasash.
3.71-shakl.
5. Ikki xil girix elementlarini biriktirib (3.69 va 3.70-shakllar).
6. Ba’zi girix kompozitsiyalaridagi ayrim bo‘laklami olib tashlash 
natijasida.
7. Girix kompozitsiyalami bir necha mustaqil kompozitsiyalarga 
ajratish.
8. Turli to‘r chiziqlar yordamida har xil kompozitsiyalar tuzish va 
hokazolar (3.69, 3.70 va 3.71-shakl.lar).
Girix ma’lum mazmunga va xarakterga ega bo‘ladi. Tabiatda har bir 
o ‘simlikning nomi bo‘lganidek, girixlar ham o‘ziga xos nomlar bilan yu- 
ritiladi. Agar girix besh qirrali yulduzdan iborat bo‘Isa,