‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

H I
. F 8 . 
/ 6 ’ 
h i '
y o ] d N l / i 6 \ F m i .
$40
04
J)

---

0 ‘lchamning yuqoirgi va pastki chetga chiqishlarining son qiymatlari 
o‘zaro teng bo‘lsa, bu qiymatlar «±» belgilar orqali nominal o‘lcham 
yozilgan harf bilan qo‘yiladi (8.3-shakl, 
e).
Burchaklarning chekli chetga chiqishlarining son qiymatlari uning 
nominal o ‘lchami yozilgan harflarda yoziladi (8.3-shakl,/).
Podshipniklar, shlisalar, shponkalar va unga o ‘xshashlar uchun chekli 
chetga chiqishlar belgilanishga misol 8.4-shakl, 
a
da ko‘rsatilgan .
Qo ‘ yim may doni simmetrik bo ‘ lmagan hollarda pog ‘ ona о ‘ lchamlariga 
qo‘yim va o ‘tqazishlarni belgilashga misol 8.4-shakl, 
b
da ko‘satilgan.
Bir xil nominal o‘lchamli sirtlarda har xil chekli chetga chiqishlar bel- 
gilangan hollarda, ular ingichka chiziq bilan chegaralab qo‘yiladi va no­
minal o‘lcham har bir uchastka uchun alohida ko‘rsatiladi (8.4- shakl, 
d).
Teshik o‘qlari joylashishining chekli chetga chiqishlarini quyida 
keltirilgan ikki usul bilan ko'rsatish mumkin:
П01 
27 ±о,г
Har qanday m i tesh 'm 
Har qanday Ш teshm
dqLari orasidagi Hicham- 
oqhainfng didgdnal
larning chadi chetga 
Sbyicha olcamninq
C h iq ish i 
±0,25mm 
chexU chetga 
c fiiq ish i
chetdi chetga chiqishi
±06m
d)
b )

---

- standart talabiga muvofiq teshik o‘qlarini nominal joylashishidan 
chekli siljitish bilan;
- muvofiqlashtirilgan o‘qlar o ‘lchamlarining chekli chetga chiqishlari 
bilan (8.5-shakl, 
a, b, d).
Chizmada faqat bitta chekli chetga chiqishni ko‘rsatish talab 
qilinsa, o ‘lchamning son qiymatidan keyin maksimum (max) yoki 
minimum(min) yozib qo‘yiladi (8.6-shakl, 
a, b, d).
8.7-shaklda konus 
sirti konusligining chekli chetga chiqish o‘lchamini qo‘yish tasvirlangan. 
Detalga ishlov berishda sirtlaming qat’iy geometrik shaklini va aniq 
joylashishini saqlash qiyin. Shuning uchun sirtlar shakli va joylashish 
qo‘yimlari belgilangan. Standartga muvofiq, sirtlar shakli va joylashishi 
qo‘yimlarining turlari uchun belgilar shakli va o‘lchamlari 8.8-shaklda 
ko‘rsatilgan.
Qo‘yimlar turlarini belgilovchi belgilar va sonli qiymatlari to‘g‘ri 
burchakli ramkaga joylashtiriladi. Ramka bir necha qismga bo‘linadi 
va ulaming birinchisiga qo‘yim turi belgisi kiritiladi. Ramkalarga 
qo‘yiladigan belgilar, sonlar va harflar balandligi shu chizmadagi o‘cham 
sonlari balandligiga teng qilib yoziladi. Ramkaning balandligi harf 
balandligidan ikki marta katta chiziladi.
JO m in