‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

tazam vint sirt
yoki 
g elikoid
deb ataladi. Yasovchi (to‘g‘ri chiziq kesmasi) 
sirt o ‘qiga perpendikular joylashgan bo‘lsa, hosil bo‘lgan vint sirti 
to 'g 'ri gelikoid,
perpendikulyar boim asa, 
qiyshiq gelikoid,
shuningdek, 
yasovchi sirt o ‘qi bilan kesishsa,
yo p iq gelikoid,
kesishmasa hosil bo‘lgan 
vint sirti 
ochiq g elik o id
deb ataladi.
To‘g‘ri yopiq gelikoid 
vint konoidi,
qiyshiq yopiq gelikoid 
A rxim ed
gelikoidi
deb ham yuritiladi. Texnikada bunday sirtlardan turli 
stanoklaming yurgizish vintlarini, domkrat, press va shunga o ‘xshash- 
laming vintlarini yasashda foydalaniladi. Gelikoidlar silindrik prujina, 
ressor, parmalaming vint o ‘yiqlari kabilami yasashda tatbiq qilinadi.
G elikoidlar
(6.4- shakl, 
a,b).
0 ‘ng yo‘lli va qadami 
h
ga teng bo‘lgan 
to‘g‘ri yopiq gelikoid (6.4-shakl, 
a),
o‘ng yo‘lli yopiq qiyshiq gelikoid 
(6.4-shakl, 
b)
tasvirilangan.
Bu yerda to‘g ‘ri yopiq gelikoid bazis chizig‘i (gelissasi) va yasovchi 
Oj Ap О^А 2
kesmasi orqali berilgan. Yasovchilaming frontal proyeksiyalari 
gorizontal tekislikka parallel joylashgan 
О A
kabi kesmalardan iborat, 
ulaming gorizontal proyeksiyalari sirt o‘qining gorizontal proyeksiyasi 
Oj
da kesishuvchi nurlar ko‘rinishida joylashadi. Bunday gelikoidni 
yasash uchun uning aylana qadami 
h
bir xil teng bo‘laklarga bo‘lib 
chiqiladi va u 6.1-shakldagi silindr vint chizig‘i kabi bajariladi.

---

6.4- shakl.
Qiyshiq yopiq gelikoidning