2-mavzu. Fotosintez va pigmentlar. Fotosintezning yorug‘lik va qorong‘ulik reaksiyalari

Bir moddadan ikkinchi moddaning hosil bo‘lishi, ikkilamchi moddalar
O‘simliklardagi mavjud organik moddalar fizioligik o‘rniga ko‘ra 2 guruxga bo‘linadi: 
Konstitutsion moddalarga 
hujayrada doimiy mavjud bo‘ladigan organik birikmalarga aytiladi. 
Ulardan eng muhimi – yuqori biologik faolligi bilan ajralib turadigan oqsillar kiradi. 
Plastik moddalar 
o‘z navbatida transport, ximoya va g‘amlovchi guruxlarga bo‘linib ketadi. 
Bunday bo‘linish shartli bo‘lib, biokimyoviy jarayonlar natijasida guruxlar vazifalariga ko‘ra o‘zaro o‘rin 
almashinishlari va bir-birlarini to‘ldirishlari mumkin. 
Transport moddalar 
organizmda organik moddalarning harakatini ta’minlab beradi. Ulardan eng 
muhimlari saxaroza xisoblanadi. 
Himoya moddalariga 
o‘simlikni turli salbiy ta’sirlardan saqlovchi birikmalarga aytiladi. Ularga 
smola, alkaloid, fitonsidlar, fitoaleksinlar, oshlovchi moddalar va b. kiradi. 
G‘amlovchi moddalar 
o‘simlik hujayrasida assimilyatsiya jarayoni dissimilyatsiyadan yuqori 
bo‘lgan holatlarda hosil qilinadi. Ularga oqsil, yog‘ va uglevodlar kiradi. 
Urug‘ yetilishi davomida moddalarning o‘zgarishi; Urug‘da o‘simlik toksoni uchun xos bo‘lgan 
biopolimerlarning sintezlanishi; Suvda erimaydigan organik birikmalar shakllanishi; Kul tarkibining 
pasayishi; Namlikning kamayishi. 
1.
Tabiatda 90% o‘simliklarning urug‘larida yog‘lar zapas xolatda to‘planadi; 
2.
Yog‘ beruvchi o‘simliklarning tarkibida oqsil kraxmal saqlovchi o‘simliklarnikidan yuqoridir. 
3.
Dukkakdoshlar tarkibida oqsilning ko‘p bo‘lishi ular ildizida azot to‘plovchi bakteriyalarning 
mavjudligidadir. 
4.
Yog‘ning zichligi (0.9) kraxmalnikidan (1.5) kichik bo‘lganligi bois, moy to‘plovchi o‘simlik 
urug‘lari shamol yordamida, kraxmal saqlovchi o‘simliklar esa kemiruvchi va xasharotlar orqali 
tarqaladi. 
4-jadval