Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

izoinorf, 
o'zaro farqlaiisa (masalan: bittasi patsimon, ikkinchisi 
silliq) 
geterom orf 
deyiladi. Xivchinlar bir xil uzunlikda bo'lsa 
izokont, 
turlicha uzunlikdagilari 
geterokont 
deb ataladi.
Xivchinlarda harakatlanadigani 
(undilopodiy) 
oralig'i, bazal 
tana (kinetosoma) va ildiz farqlanadi. Xivchinlar silliq yoki 
tangachalar yoxud (mastjgonema) tuklar bilan qoplangan bo'lishi 
mumkin, sinuralar, dinofitalarda mastigonema va tangachalar bor.
M itoxondriylar. 
Eukariot o'sim lik organizm lami energiyaga 
bo'lgan talabini ular hujayrasidagi mitoxondriylar va xloroplastlar 
ta ’minlaydi.
M itoxondriylar tuzilishi va kimyoviy tarkibiga k o 'ra turlicha 
bulgan qo'sh membranali p o 'st bilan o'ralgan. M itoxondriylar 
hujayra ichidagi oksidlanish jarayonlarini amalga oshiradigan 
m arkaz hisoblanib, uch karbon kislota davrasi fermentlarini 
tutadigan nafas jarayonlarida ishtirok etadi. Energiyaga boy 
adenozin uch fosfat rtiolekulalari mitoxondriylardan chiqqach, 
hujayra metabolizm idagi turli jarayon larda foydalaniladi.
M itoxondriylam ing oMchamlari, shakli va ularning soni turli 
suvo'tlarda turlichadir. Mayda mitoxondriylar odatda, yumaloq 
shaklda, oMchamlari 0,3- i mkm keladi. Ipsimon tuzilishli mitoxon- 
driylarni uzunligi 2 m km va undan uzunroq eni 0,4 m km bo'ladi. 
Bazi suvo'tlarining hujayralari yuksak o'sim liklardan farqlanib 
(masalan Chlorella fussa) bitta, ancha tarmoqlangan ko'rinishdagi 
m itoxondriyga ega. U butunsitoplazm a buylab yoyilib mitoxondriy 
retikulum ini hosil qiladi. Bunday mitoxondriylarsitoplazmaning 
hamma 
qismlari 
b o 'y lab
joylashadi. 
Shunga 
qaramaysito- 
plazmaning qaysi qism ida energiyaga muhtojlik k o 'p bo'lsa o'sha 
yerda m itaxondriylam ing to'planishi kuzatiladi.
C uvo'tlari hujayralaridagi mitoxondriylaming tuzilishi va 
shakli ham yuksak o'sirtiliklarnikidan xilma xilroqdir. Ular yuma-
29

---

loq, cho‘ziq, ip, to"r ko'rinishida bo'ladi. Bitta hujayraning turli 
davrlarida ulam ing shakli o'zgarib turadi. Boshqa eukariotlardagi 
kabi mitoxondriy lav q o ‘sh m em brana bilan o ‘ralgan. Ichki qavat 
buklam alar-ЛГгаГ hosil qiladi. Kristlar disksimon (evglenalarda), 
naysimon (dinofitalrda), yassi yaproq 
(yashil, qizil, dinofita 
suvo'tlarida) b o ‘ladi. O ddiysi disksimoni hisoblanadi. M itoxon- 
driylar xilma xil tuzilishiga qaram ay bir m artagina hosil boMadi.