А. Т. Гофуров, Ж. Толипова, С. С

22-мавзу: Тирик
табиат
 бурчаги.
Режа:
1. Тирик табиат бурчагининг тарбиявий аҳамияти.
2. Тирик табиат бурчагвдаги ўсимликлар.
3. Тирик табиат бурчагидаги ҳайвонлар.
4. Тирик табиат бурчагини жиҳозлаш.
Асосий тушунчалар ва таянч сўзлар.
Тирик табиат бурчагани таълим - тарбиявий аҳамияти, уни ташкил этиш,
жиҳозлаш, тирик табиат бурчагидаги ўсимлик ва ҳайвонлар. Эстетик тарбия
бериш.
Тирик табиат бурчагининг
тарбиявий аҳамияти. Биологая ўқитишнинг
моддий базасини асосий қисмини тирик тт бурчага ташкил этади. Тирик тт
бурчаги - факат ўсимлик ва хайвонларни саклаш улар усгида тажрибалар
қўйиш, синфдан ташқари ишларни бажариш жойи ҳавдир. Унда
ўқувчиларнинг биологаяга бўлган қизиқишлари, билим доирасини
кенгайтириш учун бой имкониятлар бор.
Тирик табиат бурчаги дастлаб, ўқувчилар кучи билан биологая
кабинетида, синф деразаларида ташкил этилади. Ўкувчилар уйларадан хона
130
усимликлари ёки уларнинг қаламчалари, экскурсиялардан - ҳайвоичар ва
ёввойи ўсимликларни олиб келадилар. Натижада тирик табиат бурчага жуда
тезлик билан кенгая боради ва махсус хона талаб этади. Уни ташкил этиш,
тирик организмларни сакдаш ва жойлаштириш биологик талабларга тўла мос
бўлиши керак. Ўсимлик ва ҳайвонлар биоценозлар бўйича гурухлар
ажратилади. Аквариумларда балиқпар, молюскалар, тритон ва сув муҳитига
мослашган ўсимликлар, террариумларда нам жойда ўсадиган ўсимликлар
(қирккулоқ, қирқбўган.йўсин) ва бақа калтакесаклар, кдфасларда турли
ҳайвонлар ва ўсимлик шохлари бўлади.
Бурчакдаги ўсимлик ва хайвонларни системали қулай ва чиройли қилиб
жойлаштириш муҳимдир. Сақланаётган тирик органюмлар агро ва зоотехника
қоидаларига риоя қилган ҳолда сакдаш зарур. Ҳар-бир обьект олдида этикетка
ва паспорти бўлсин бу улар билан яхши танишишга имкон беради.
Тирик табиат бурчагида ўсимлик ва ҳайвонларни парваришлаш бўйича
меҳнат маданияти тарбияланади; мактаб бойлигини эҳтиёткорлик муносабати
тарбияланади. Эстетик тарбия учун ҳам катта имкониятлар бор: ўсимлик
аквариумларни, кдфасларни қандай чиройли қилиб, ўзаро боғликликда
жойлаштиришга ўргатади.
Шундай қилиб, тирик табиат бурчаги - фақат ўқув жойи эмас, балки кўп
қиррали тарбиявий ишлар жойи қамдир.