А. Т. Гофуров, Ж. Толипова, С. С

 СаША
?
т
°пиб, такомиллашиб, бошқа миллат ва элатлар томонидан
Ч> илиб, тан олинади. Шу тариқа миллий қадриятлар умуминсоний
125

---

кадрнятлар даражасига кўтарилади. Масалан, Ўрта асрлардаги Шарқ
цивилизацияси ўзбек хаяқи учун миллий қадрият саналса, жаҳон халқлари
учун умуминсоний қадрият саналади.
Биологияни ўкитшцда ўкувчиларни умуминсоний қадриятлар руҳвда
тарбиялашда эьтиборни қуйидапиарга қаратиш:
инсониятнинг пайдо бўлиши ва ривожланиш тарихини ўрганиш.
буюк алломаларнинг инсоният тарихи ва цивилизациясида тутган
ўрнини ёритиш;
- умумбашарий мулкка айланган илмий асарларнинг яратилиш
тарихини ўрганиш;
умумхалқ байрамларининг тарихини ўрганиш, ўтказилишвда миллий
руҳ киритиш;
- биолопм фанининг ривожига ҳисса кўшган буюк олимлар ҳаётининг
ибратли томонларини кўрсатюи зарур;
Жумладан, «Эволюцион таълимот» бобини ўрганишда ўкувчилар онги ва
қалбига миллий истиклол ғоясини сингдириш жараёнвда миллий
қадриятларимиз бўлган «Авесто» китобининг яратилиш тарихи, ундаги
табииётшуносликка ва табиатга нисбатан онгаи муносабатда бўлишга овд
фикрлар, Ахмад ибн Жайхоний, Абу Носир Форобий, Абу Райҳон Беруний,
Абу Али ибн Сино, Мирзо Улуғбек, Захириддин Бобурларнинг асарларвда
эволюцион гояларнинг ёритилиши ва уларнинг жаҳон цивилизациясига
қўшган ҳиссаяарини кайд этиш орқали миллий гурурни шакллантириш,
Эмпедокл, Аристотель, Теофраст, Лукреций, Кар, Гален, КЛинней, Ж.Кьюве,
Ж.Б.Ламарк, Ч.Дарвинларнинг эволюцион назариянинг яратилиши ва
ривожлантиришга кўшган ҳиссаларини баён этиб умуминсоний қадриятларга
ҳурмаг туйусини таркиб топтириш масаласи ўқитувчининг диққат марказида
бўлмоғи лозим.
Ўкувчилар онга ва қалбига миллий истиклол ғоясини сингдириш
самарадорлигани ошириш учун ўкитувчи миллий мафкуранинг бош ва асосий
гояларини чукур англаши, олиб бориладиган маънавий-маърифий ишларни
ташкил этишда мазкур ғояларга асосланиши, ўқувчи-ёшларни шу юксак
мақсадларни амалга оширишга сафарбар этиши керак.
Хулоса қилиб айтганда, ўкувчилар онги ва қалбига миллий истиклол
ғоясини сивдиришда биологая дарслари, экскурсиялар, дарсдан ва синфдан
ташқари машғулотларни самарали ташкил этиш, мавзу мазмунига боғлиқ
ҳолда уларни миллий ва умуминсоний қадриятларга ҳурмат, мустақиллик
принциллари ва Она Ватанга садоқат руҳвда тарбиялашга катта эътибор
бериш лозим.
Асосий тушунчалар ва таянч билимлар:
Ўқувчилар онга ва қалбига миллий исгикдол мафкурасини сингдириш
муаммоси,Миллий истиклол мафкурасининг негизлари, биологияни ўқитишда
ўқувчиларни мюший ва умуминсоний қадриятлар руҳида тарбиялаш йўллари.
ТАЛАБАЛАРНИНГ ЎЗ-ЎЗИНИ НАЗОРАТ ҚИЛИШ САВОЛЛАРИ:
1. Ўкувчилар онги ва калбига миллий истикдол мафкурасини сингдириш
йўлларини ўрганинг.
2. Миллий истиклол мафкурасининг нималарга асосланишини аниқланг.
3. Биологаяни ўқитишда ўкувчиларни миллий ва умуминсоний қадриятлар
руҳида тарбиялаш йўлларини белгаланг.
126
21-мавзу: