Бизнес вa тaдбиркорлик олий мaктaби

ce
r
ke
ce
PM
ke
C
Я
MФ
F
CF
Р
















(4) 
Ўз навбатида мулк эгасининг моддий фаровонлиги қуйидагига тенг: 






















kе
Е
Я
Е
МФ
Р
1
(5) 
Мулк эгаси ва ёлланган ишчининг моддий фаровонлиги биргаликда 
қуйидагича тасвирланади:
2
2
2
5
,
0
5
,
0
ce
r
ke
МФ
МФ
МФ
А
Р
Х







(6) 
Демак, умумий моддий фаровонлик кутилаётган соф фойда (π = ke), минус 
ёлланган ишчининг қўшимча уриниш харажатлари ва мукофотланиш. Ёлланма 
ишчи ўзининг моддий фаровонлигини максималлаштиришни инобатга олиб, у 
қанчалик қўшимча уриниш қилишини топиш лозим. Бошқача қилиб айтганда, 
МФ
A 
максимал бўлмоғи учун е нинг миқдорини топиш зарур. Бунинг учун 
функциянинг биринчи ҳосиласи олинади.
0




се
k
е
МФ
А


(7) 
Бунда 
c
k
е



га тенг бўлади. Бу ерда * юлдузча ёлланма ишчининг оптимал 
уринишини ифодалайди. Агар λ=0 бўлса, е
*
=0 бўлади. Агар ёлланма ишчи 
ўзгармас ойлик оладиган бўлса Я=α, демак унинг миқдори ёлланма ишчининг 
қўшимча уринишига боғлиқ эмас. Ёлланма ишчининг қўшимча уриниши λ ва k 
ларнинг миқдорига боғлиқ. Самарадорликнинг мақсади иккала томоннинг ҳам 
манфаатини оптималлаштиришдан иборат. Биринчидан, формулага 
c
k
е



ни 
киритилди.
c
k
r
r
c
k
c
k
c
r
c
k
k
МФ
МФ
МФ
А
Р
Х
2
2
2
2
2
2
2
5
,
0
5
,
0
5
,
0
5
,
0






















(8) 
Самарали шартнома λ даги улушларни ва умумий манфаатдорликни 
максималлаштиришни кўзда тутади. Тадқиқотларимиз натижаларидан кўриниб 
турибтики, умумий фойда ўзгармас иш ҳақига (α) боғлиқ эмас. Ўзгармас иш 
ҳақини ҳар хил қийматларига яраша умумий фойдани қайта тақсимлаш мумкин.
λ-коэффициентига нисбатан натижани оптималлаштириш шарти: 

---

106 
0
2
2
2




c
k
r
c
k
d
dMФ
Р



(9) 
Шунинг учун
;
2
2
2
c
k
r
c
k





(10) 
Тенгликнинг суръати ва махражини 
c
k
2
га бўлиб олинади. 
1
1
2
2



k
rc


(11) 
Бу ибора томонларнинг фойдадаги улушининг оптималлаштиришга хизмат 
қилади. Агар ёлланма ишчи рискка фарқсиз бўлса (
r
= 0) оптимал шартномада 
λ
*
=1 бўлади.
Ёлланма ишчи ҳар бир қўшимча сўмга мукофот олади. Бу эса ишчи 
томонидан катта уриниш бўлишини таъминлайди. Агар уринишлар (
k
) жуда 
маҳсулдор бўлса, самарадорлик менежернинг фойдадаги улуши юқори 
бўлишини таъминлайди. Аксинча, агар натижани олиш эҳтимоллиги паст бўлса, 
ёки ёлланма ишчи рискдан кўпроқ ранжиса (σ
2 
ёки r - юқори) самарали шартнома 
паст даражадаги фойда улушини кўзда тутади. Бундай ҳолатда риск даражаси 
қанча паст бўлиб, ёлланган ишчининг ҳаракатлари қанча юқори бўлса, 
менежернинг фойда тақсимотидаги улуши шунча самарали бўлади. 
Ёлланган ишчининг рағбатлантирилиши эса фойда миқдорига боғлиқ 
бўлади. Корхонанинг умумий фойдаси менежер уринишлари ва бошқа 
омилларга боғлиқ деб айтиш мумкин. 
Юқоридагилардан келиб чиқиб, тадқиқотда қуйидагиларга эътибор қаратиш 
муҳим:
акциядорлик жамиятлари томонидан эълон қилинган акциялар доимий 
равишда эмиссия қилиб борилишини рағбатлантириш;
акциядорлик 
жамиятларида 
корпоратив 
бошқарувнинг 
молиявий 
механизмларининг тўғри амалга оширилишини назорат қилиш тизимининг 
муҳим бўғини бўлган тафтиш комиссиялари фаолиятини такомилаштириш;
корпоратив соҳадаги амалдаги қонунчиликка тегишли ўзгартиришлар ва 
қўшимчалар киритиш; акциядорлик жамиятида корпоратив бошқарув ва 
корпоратив назорат органлари аъзолари фаолиятининг тақдирланиши ва х.к. 
Миллий корпоратив корхоналарда самарали мулкдорларни шакллантириш 
ва улар манфаатларини ҳимоя қилиш вазифаларини ҳал қилиш корпоратив 
бошқарув органлари фаолияти самарадорлигини ҳамда бошқарув сифатини 
ошириш билан узвий боғлиқ ҳисобланади.