Klinikasi.
Kvinke shishining belgilari nihoyatda o ‘ziga xos boNib,
u nga tashxis q o byish unchalik qiyinchilik tug'dirm aydi.
334
Kasallik t o lsatdan boshlanadi, tan a harorati k o ‘tarilib, 38—39°C
g a c h a boradi. Kvinke shishida, eshake m i to s h m a la r id a n farqli
ravishda qichish sezgisi boMmaydi. K o ‘p in c h a labda, k o ‘z q o v o q
larida, jinsiy a 'z o la rd a (erkaklarda k o ‘p in ch a yorgloqda) dastlab
achishish, uvushish, bir narsa bosganga o ‘xshash sezgilari paydo
b o ‘lib, keyin tez orad a qichishish sezgisi b o l m a g a n oqish rangli
shish paydo b o ‘ladi. S h u n d a y shish d u m b a d a , yelkada, oyoq-
q o ‘llarda h am b o i i s h i m u m k in . Bu shishni b a rm o q bilan bosib
k o ‘rilsa, hech q a n d a y c h u q u rc h a hosil b o l m a y d i . Kvinke shishi
qoldiqsiz yo'qoladi.
Kvinke s h is h in in g tarq a lg a n shakli te r id a n ta s h q a r i, o g ‘iz
b o ‘shlig‘i shilliq qavatini, tilni, tilchani, y u m sh o q tanglayni va
bodom chasim on bezlarni qam rab oladi. Ba’zida til shu qa da r shishib
ketadiki, u og ‘iz b o ‘shlig‘iga sigkm ay qolishi m u m k in . Bu holda
yutish, gapirish ju d a qiyinlashadi. B a’z an Kvinke shishi k o kkrak
qafasi terisida paydo b o i s a , b e m o r qizilo‘ng a c h d an ovqat o l i s h i
g o kyo q iy in la s h g a n d e k his qila d i, c h u n k i Kvinke shishi t o ‘sh
orqasida o g kriq sezgilarini paydo qilib, ko‘krak qafasi orqasida og‘riq
bir narsa borday tuyuladi.
H a lq u m sohasidagi Kvinke shishi o ‘zi yakka holda yoki teridagi
Kvinke shishi bilan birgalikda paydo b o l a d i . Kasallik belgilari
h a d d a n tashqari tez yuzaga kelib, oldiniga b e m o r bezovtalanadi,
o ‘z in i q o ‘yishga jo y to p o lm a y d i , nafas olishi o g l r l a s h a d i , u
shovqinli tus olib, afoniya paydo b o l a d i , tovush o ‘zgaradi. B em or
yuzida, b o kynida k o ’karish alom ati paydo b o klib, q o n tupuradi.
Xuruj belgilari bir n e c h a m in u td a n yarim soatgacha dav o m etib,
belgilar asta-sekin yo ‘qoladi.
Kasallikning o g 1 r hollarida esa shish tez kattalashadi, nafas
qisishi, b o bg11ishi o lsib boradi. Agar tezda traxeostomiya qilinmasa,
b e m o r b o ‘g1lib, asfiksiyadan o ‘ladi.
Kvinke shishi va eshakemi qorin usti terisida paydo b o i s a , xuddi
s h u n d a y shish va qavariqsim on to sh m a la r ichak shilliq qavatlariga
ha m tarqalishi m u m k in . Lekin k o lp hollarda Kvinke shishi ichak-
larda yakka h olda paydo b o i is h i h a m m um kin. Kasallik birdaniga
b o s h l a n i b , b e m o r o l d i n i g a o v q a t q o l d i q l a r i n i , k e y in t in i q
suyuqlikni qusib tashlaydi. Qusish q o rin d a j u d a qattiq og'riq bilan
d avom etadi. Qusish safro aralash qayt qilish bilan tugashi m um kin.
Kvinke shishi paydo b o l g a n ichak shilliq qavatlarining yuqori
qism ida ichak harakatlari (peristaltika) yaqqol ko ‘zga tashlanib,
qabziyat (m e teo riz m ) boshlanadi. Agar shish j u d a katta hajm da
335
b o ‘lsa, ichak b o ‘shlig‘i b a ta m o m bekilib qolib, ichak devorlarining
oziqlanishi buzilishi m um kin.
Ichak y o ‘llari Kvinke shishi tufayli bekilib qolsa, ichak harakati
izdan chiqadi, b u tu n o g ‘iz b o ‘shlig‘ida kuchli og ‘riq paydo b o ‘lib,
bu o g ‘riq, ayniqsa, y o ‘g ‘on ichakning taloq burch a g id a nihoyatda
kuchli b o ‘lib, Shyotkin belgisi paydo b o i a d i .
Davolash.
Kvinke shishini davolash tadbirlari u c h gu ru h g a
boNinadi:
1. D o r i-d a r m o n la r bilan davolash.
2. Spetsifik usul bilan davolash.
3. Dorilarsiz davolash.
D o r i-d a r m o n la r bilan davolash shifokor nazorati ostida, uning
k o ‘rsatmalariga binoan amalga oshiriladi. Asosan, gistaminga qarshi
ishlatiladigan dorilardan boshlanadi. G ista m in g a qarshi dorilarni
q o ‘llashda uning uch davrini hisobga olishga t o ‘g ‘ri keladi: birinchi
davri - davolash t a ’siri hosil b o ‘lish davri; ikkinchi davri - o ‘rganib
qolish; uchinchisi — allergik asoratlar davri. Ikkinchi va u c hinc hi
davm ing bolm asligi uchun gistaminga qarshi ishlatiladigan dorilarni
qisqa m uddatga 12— 15 kunga buyurib, s o ‘ngra alm ashtirish lozim.
K u n d u z kuni gistaminga qarshi ishlatiladigan bir xil dorini q o ‘llab,
k e c h q u ru n m uolaja u c h u n ikkinchi xilini qoNlagan m a ’qul.
Agar Kvinke shishi hiqildoqda paydo boNsa, b e m o rn i tezda
otorinolaringologiya b o lim ig a yotqizish lozim. Kasalxonaga bunday
bem orlarni jo ^ a t i s h d a n oldin teri ostiga yoki to m ir ichiga 0,1 % li
adrenalin eritm asidan 0,5 ml, 1—2 ml suprastin yoki tavegil prepa-
ratlaridan m usha k orasiga yuborish kerak. S hu bilan bir q atorda,
t o m i r ichiga yoki m u sh a k orasiga p r e d n iz o lo n d a n 30 —60 mg
yuboriladi.
O torinolaringologiya boMimida bu dorilarni q o ‘llashni yana
takrorlash kerak boMadi. Bu joyda prednizolon va suprastinni 40 % li
glukoza eritmasiga q o ‘shib, to m ir ichiga yuboriladi. Katta yoshdagi
odam larga p rednizolon 60 mg, suprastin 2 ml q o ‘llanishi lozim.
Irsiy id io p a tik K vinke shishi h a y o t u c h u n xavflidir. B u n d a y
b e m o rla rd a shish hiqildoq yoki ichak devorida p a y d o b o ‘ladi.
G ista m in g a qarshi dorilar, glukokortikoidlar y o rd am berm aydi.
B u n d a y b e m o r l a r n in g ta h lilid a n o ld in t r a x e o s to m iy a yoki
palaratom iya qilinganligi t o ‘g ‘risidagi m a ’lu m o tn i olish m u m k in .
B unday irsiy Kvinke shishida £ - a m in o k a p r o n kislotani ichish va
to m ir ichiga yuborish buyuriladi. Xolinergik Kvinke shishida bella
d o n n a preparatlari yaxshi natija beradi.
336
Spetsifik usul bilan davolash surunkali qaytalovchi Kvinke
shishida qoMlaniladi. Topilgan allergenga sezgirlik nuqtasi aniqlangan
b e m o r d a maxsus usullar (m uolaja, elektroforez va boshq.) qoMlash
bilan sezgirligi pasaytiriladi, y a ’ni tibbiy ibora bilan aytganda,
giposensibilizatsiya qilinadi. Sababchi allergen topilm agan taqdirda,
s u r u n k a l i q a y t a l o v c h i K v in k e s h is h i n i g i s t a m i n n i n g y u q o r i
konsentratsiyali eritm asidan boshlab davolash yaxshi natija beradi.
Kvinke shishining sababchisi allergenli ovqat boMsa, eliminatsiya
parhezi qilib, yaxshi natijaga erishish m u m k in . Agar sigir sutiga
nisbatan Kvinke shishi paydo boMsa, shu sut bilan giposensibili
zatsiya qilish h a m m um kin.
Hozirgi vaqtda allergen topilmagan Kvinke shishida gistoglobulin
va allergoglobulinlami ha m qoMlash tavsiya qilinadi. U lam i qoMlash
bir yilgacha kasallikning qayta avj olishiga yoM q o ‘ymaydi.
D o ri-d a rm o n larsiz davolash usuli — igna bilan olib boriladi.
Profilaktikasi.
Kasallikning oldini olish u c h u n nasl-nasabida
allergik kasalliklari boMgan b e m o rla r bilan, ayniqsa, o ta-o n a sid a
allergiya boMgan-boMmaganligini s o ‘rash kerak. Ularga allergik
xossalari boMmagan p a rh e z ta o m la r buyuriladi. D o ri-d a rm o n larn i
h a m e h tiy o tlik b ila n , z a ru r k o ‘r s a tm a la r boMgan hollardagina
buyurish kerak.
Surunkali o sh q o z o n -ic h a k kasalliklarini davolashga aham iyat
berish lozim. Infeksiya o ‘c hoqlarini y o ‘qotish choralarini k o ‘rish
d a r k o r . A y n iq s a , b e m o r l a r d a gijja k a sallik lari boMsa, u la rn i
kechiktirm ay oila a ’zolari bilan birga davolash zarur. Kvinke shishi
bilan kasallangan b e m o r allergologik k a b in e tla rn in g allergolog
nazorati ostida turishi lozim.
337
Do'stlaringiz bilan baham: |