Ichki kasallikiar

14.2. 5, vitamini (tiam in, anevrin) yetishm asligi
O rganizm da uglevodlar alm ashinuvida birinchi darajali a h a -
miyatga ega: ovqatda uglevodlar ortiq boMsa, ularni o bzlashtirish 
uc h u n tiam in k o ‘proq talab qilinadi. T ia m in b o ‘lmasa, polinevrit 
kasalligi ro‘y beradi. O rganizm ga tiam in oziq-ovqat bilan kiradi. 
Ichak mikroorganizmlari yordamida organizmda qisman tiamin hosil 
boMadi, lekin bu o rganiz m ning tiam inga boMgan ehtiyojini qoplay 
olm aydi.
O r g a n iz m n in g /?, v ita m in ig a boMgan b ir su tk a lik ehtiyoji 
kattalarda 1,3—2,5 m g.ni, bolalarda 0 ,3 — 1,7 mg.ni tashkil etadi. 
5, vitamini yetishmasligi ichak peristaltikasining susayishiga, ich 
qotishiga, m uskullar b o ‘shashishiga, jis m o n iy va ruhiy m e h n a t 
qobiliyatining pasayishiga olib keladi. O rg a n iz m d a bu vitam in 
boMmasa yoki yetishm asa, nerv sistemasining ogMr kasalligi — 
beri-beri paydo boMadi.
T ia m in organizm ga oz iq-ovqa tla r bilan yetarli m iq d o rd a kirib 
tursa h a m , xronik alkogolizm , qandli diabet, m e 'd a - ic h a k yoMi 
kasalliklarida uning yetishmasligi yanada k o ‘payishi m um kin. Ba’zi 
bir dori m oddalari (m a sa la n , antibiotiklar) o rg a n iz m d a tia m in
aktivligini pasaytiradi va izdan chiqaradi.
5, vitamini k o lpgina oziq-ovqat m ahsulotlari tarkibiga kiradi.
Achitqilarda, ayniqsa, quruq pivo achitqisida (100 g.da 5 mg), 
n o n kvasida k o ‘p boMadi. G ‘alla va dukkakli o ‘simliklar d o n id a va 
b a ’zi bir hayvon m ahsulotlari Cigar, buyrak, yurak)da h am a n c h a
m iq d o rd a tiam in bor. T ia m in , asosan, d o n n in g m urtagi va qobigM 
(kepagi)da boMadi.
Oliy navli un tay y o rlash u c h u n u e la n ib , kepagi c h iq itg a
chiqariladi. B unda u n tarkibidagi tia m in m iqdori kam ayib ketadi. 
Soya, grechixa va ja v d a r yormasi, m akkajo‘xori va boshqalarda 
t i a m i n k o ‘p boMadi. M a h s u l o t la r p is h i r il g a n d a , t i a m i n k am
m iq d o rd a parchalanadi, u ta o m s h o ‘rvasiga chiqadi; qovurilganda 
h a m tiam in deyarli y o ‘qolm aydi. Q uruq oziq-ovqat m ahsulotlari 
saqlanganda tiam inga z arar yetmaydi.
340

---