|
232 •
1 APRIL 2022
•
ВОСПИТАНИЕ НОВОГО ПОКОЛЕНИЯ В ЭПОХУ ГЛОБАЛЬНОГО ПРЕОБРАЗОВАНИЯ
RAISING A NEW GENERATION IN ERA OF GLOBAL TRANSFORMATION •
1 APRIL 2022
• 233
bilimli, axloqli, tashabbuskor odamlarga muhtoj, dinamizm, konstruktivlik, mamlakat taqdiri uchun rivojlangan
mas’uliyat tuyg‘usiga ega”. Shu nuqtayi nazardan, maktabning eng muhim vazifasi – o‘z mamlakatining
to‘laqonli fuqarolarini shakllantirishdir va bu muammoning yechimi ko‘p jihatdan yetuk maktab o‘quvchilari
nima qilishi, qaysi kasbni tanlashi va qayerda ishlashiga bog‘liq. Maktab insonga butun umr bo‘yi bilimlar
zaxirasini bera olmaydi. Ammo u talabaga asosiy bilimlarning asosiy ko‘rsatmalarini berishga qodir. Maktab
o‘quvchining bilim qiziqishlari va qobiliyatlarini rivojlantirishi, unga o‘z-o‘zini tarbiyalash uchun zarur bo‘lgan
asosiy kompetensiyalarni singdirishi mumkin va qilishi kerak.
Chet tilini o‘qitishda turli xil jadvallardan foydalanishning ham samarasi yuqoridir. Ta’lim jarayonida
jadvallardan foydalanib, o‘quvchilar ma’lum bir grammmatik qoidani, masalan, zamonlardan foydalanib
gaplar tuzish, yangi so‘zlarni joylashtirib chiqishi mumkin.
Chet tilini o‘rganishga bo‘lgan ehtiyoj yuqori bo‘lgan bir davrda, ta’lim jarayonida zamonaviy axborot
texnologiyalaridan, innovatsion ta’lim texnologiyalaridan unumli foydalanish bu jarayonning samarali
bo‘lishiga olib keladi. Innovatsion ta’lim texnologiyalarining samaradorligi ularning ta’lim jarayonida to‘g‘ri
va unumli foydalanilganidadir.
Rossiyada jamiyat taraqqiyotining hozirgi bosqichida ta’lim mazmunining modernizatsiyasi, hech
bo‘lmaganda chet tillarini o‘qitishni tashkil qilishdagi innovatsion jarayonlar bilan bog‘liq. Chet tillarini
o‘qitishning asosiy maqsadi maktab o‘quvchilarining kommunikativ madaniyatini shakllantirish va
rivojlantirish, chet tilini amaliy o‘zlashtirishga o‘rgatishdir. Maktabda chet tilini o‘rganishning asosiy maqsadi
kommunikativ kompetensiyani shakllantirishdir, boshqa barcha maqsadlar (tarbiyalash, o‘qitish, rivojlantirish)
ushbu asosiy maqsadni amalga oshirish jarayonida amalga oshiriladi.
Hozirgi vaqtda aloqa, interakivlik, muloqotning haqiqiyligi, madaniy sharoitda tilni o‘rganish, ta’limning
avtonomligi va insonparvarligi masalalariga ustuvor ahamiyat berilmoqda. Chet tillarini o‘qitishning yakuniy
maqsadi chet tilidagi muhitda erkin yo‘nalishni va turli vaziyatlarda yetarli darajada javob berish qobiliyatini
o‘rgatishdir, ya’ni aloqa. Internet-resurslaridan foydalangan holda chet tillarini o‘rgatishning asosiy
talablaridan biri – bu darsda o‘zaro ta’sirni yaratishdir, bu, odatda, metodikada interaktivlik deb nomlanadi.
O‘qituvchining vazifasi har bir talaba uchun tilni amaliy o‘zlashtirish uchun sharoit yaratish, har bir
o‘quvchiga o‘z faolligini, ijodkorligini namoyish etishiga imkon beradigan shunday o‘qitish usullarini
tanlashdir. O‘qituvchining vazifasi chet tillarini o‘qitish jarayonida talabaning bilish faoliyatini faollashtirishdir.
Hamkorlikda o‘rganish, loyiha metodikasi, yangi axborot texnologiyalaridan foydalanish, internet-resurslar
kabi zamonaviy pedagogik texnologiyalar o‘quv jarayonida shaxsga yo‘naltirilgan yondashuvni amalga
oshirishga yordam beradi, bolalarning qobiliyatlari, ularning o‘rganish darajasini hisobga olgan holda
o‘qitishning individualizatsiyasi va farqlanishini ta’minlaydi. Chet tili darslarida kompyuterni o‘qitish
dasturlari bilan ishlash shakllariga quyidagilar kiradi: so‘z boyligini o‘rganish; talaffuz qilishni mashq qilish;
dialogik va monologik nutqni o‘rgatish; yozishni o‘rgatish; grammatik hodisalarni ishlab chiqish.
Chet tili o‘qitish metodikasida “kommunikativ didaktika” metodi ham ahamiyatga molik sanaladi.
Kommunikativ didaktika quyidagilarni o‘zida mujassamlashtiradi:
- ochiq va moslashuvchan dars konsepsiyasi;
- mavzu va mazmun muhim;
- darsdagi asosiy ish shakli: suhbatlashish va guruh bo‘lib ishlash;
- o‘quvchilarni faollashtirish va tildan ijodiy va erkin foydalanishga e’tibor katta bo‘lishi zarur;
- ma’noni ochishda, harakat ko‘lamini belgilashda va mashqni tashkil qilishda vizualizatsiya (ko‘rish
tayanchi) muhim rol o‘ynaydi;
- kundalik nutqiy muloqotni hayotiy vaziyatda o‘rganish (dialogni mashq qilish).
Chet tilini o‘qitish metodikasida hozirda madaniyatlararo muloqot iborasi keng qo‘llanilib kelmoqda.
Aynan bu tushunchani biz turli xildagi kontekstlarda qo‘llashimiz mumkin.
Chet tilini o‘rganish ko‘p qirrali ta’limot bo‘lib, bu jarayonda inson murakkab psixologik o‘zgarishlarni
boshdan kechiradi. Jumladan, ona tili bilan chet tilini taqqoslash jarayoni yuzaga keladi. Bu jarayonda
o‘rgatishning turli metod va texnologiyalaridan foydalaniladi. Zamonaviy pedagogik texnologiyalar
yordamida chet tili bilan ona tilini taqqoslab o‘rgatish samarali natija beradi. Chet tilini o‘rgatish uning
metodikasiga oid bilimlarga ega bo‘lishni taqozo etadi. Metodika va texnologiyalar chet tilini o‘rganish
jarayonida muhim ahamiyat kasb etadi. Darsni tashkil qilishda metodika fanining turli usullari mavjud. Chet
tili o‘qitish metodikasida keng qo‘llaniladigan metodlar: kommunikativ didaktika metodi, madaniyatlararo
muloqotni tashkil qilish metodi va mashqni tashkil qilish metodi hisoblanadi. Uchala metod bir-biri
bilan chambarchas bog‘liq va bir-birini to‘ldiradi. Kommunikativ didaktika metodini qo‘llash jarayonida
pedagogning madaniyatlararo muloqotni shakllantirish metodi ham shakllanadi. Chet tilini o‘rganish
natijasida o‘zga mamlakat madaniyati ham o‘zlashtiriladi. Chet tili ta’limida kerakli bilimlarni egallash
uchun “mashqni tashkil qilish texnologiyasi” mihim ahamiyat kasb etadi. Barcha bilimlarni o‘zlashtirish
Do'stlaringiz bilan baham: |
