«воспитание нового поколения в эпоху глобального преобразования: вызовы и перспективы»

1 APRIL 2022
• 103
MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTI PEDAGOG-TARBIYACHILARINING JAMIYATDA TUTGAN O‘RNI 
D. G‘afforova 
Nizomiy nomidagi Toshkent 
davlat pedagogika universiteti o‘qituvchisi,
A. Meliyeva 
Nizomiy nomidagi Toshkent 
davlat pedagogika universiteti talabasi
Annotatsiya.
Tarbiyachi yosh avlodning unib o‘sishida muhim o‘rin tutadi. Farzandlarimizni yurtimiz 
kelajagi uchun har tomonlama intellektual salohiyatli, odobli, axloqli, iymonli, mard va jasur qilib tarbiyalab 
berish aynan tarbiyachilar zimmasidagi muhim vazifalar ekanligi to‘g‘risida yoritilgan.
Kalit so‘zlar:
pedagog-tarbiyachi, kompetensiya, pedagogik mahorat, kasbiy faollik. 
Abstract.
The educator plays an important role in the growth of the younger generation. It is emphasized 
that the important task of educators is to bring up our children with all-round intellectual potential, decency, 
morality, faith, courage and bravery for the future of our country.
Keywords:
teacher-educator, competence, pedagogical skills, professional activity.
Аннотация.
Педагог играет важную роль в росте подрастающего поколения. Подчеркивается, что 
важной задачей воспитателей является воспитание в наших детях всестороннего интеллектуального 
потенциала, порядочности, нравственности, веры, мужества и отваги во имя будущего нашей страны.
Ключевые 
слова:
педагог-воспитатель, 
компетентность, 
педагогическое 
мастерство, 
профессиональная деятельность.
O‘zbekiston Respublikasida olib borilayotgan islohotlar natijasiga ko‘ra maktabgacha ta’lim sohasida 
ulkan ishlar olib borilmoqda. Asosan bu ishlar negizida tarbiyachining vazifasi va uning mazmuniga 
qaratilmoqda, chunki tarbiyachi yosh avlodni unib o‘sishida muhim o‘rin tutadi. Farzandlarimizni yurtimiz 
kelajagi uchun har tomonlama intellektual salohiyatli, odobli, axloqli, iymonli, mard va jasur qilib tarbiyalab 
berish aynan tarbiyachilar zimmasidagi muhim vazifalar ekanligi hech birimizga sir emas. Avvalo buning 
uchun tarbiyachining o‘zida ana shunday chuqur bilim va yuksak fazilatlar bo‘lmog‘i zarur.
Bolalar bog‘cha yoshida o‘yinqaroq bo‘lishiga qaramay bu jarayonda ular bilim olishlari ham kerakligi 
ko‘zda tutilgan, maktabgacha ta’limda tarbiyachi sog‘lom har tomonlama yetuk bolalarni tarbiyalash 
uchun zarur tashkiliy, uslubiy, psixologik, pedagogik shart-sharoitlar yaratadi va bolalarni maktab ta’limiga 
tayyorlashda ota-onalarga yordam beradi. Bunda faqat tarbiyachining o‘z ishiga mas’ulyat bilan yondashishi 
kerak, xolos. 
Tarbiyachilik faxrli kasb bo‘lgani bilan birga eng mas’uliyatli kasb hisoblanadi. Tarbiyachi avvalo kasbini 
va bolajonlarni sevishi kerak. Tarbiyachilik haqida «Eskini o‘zlashtirgan va yangini tushunishga qodir 
insongina tarbiyachi bo‘la oladi» deya ta’kidlab o‘tgan edi Konfutsiy. 
Buyuk mutaffakirimiz Abu Ali Ibn Sino «Tadbiri manzil» asarida bolaga ta’lim berishda pedagog 
pokiza, adolatli, farosatli, sog‘lom, notiq va o‘z kasbining ustasi bo‘lishi lozimligini ta’kidlaganlar. Albatta 
tarbiyachining notiqligi bu bolaning yutug‘idir, chunki bola qancha so‘zamon bo‘lsa, shuncha jamoaga 
qo‘shilib ketishda qiynalmaydi. Tarbiyachi el-yurt oldidagi mukammal inson hisoblanadi. U bolaga bilim 
berishda har tomonlama yetuk bo‘lishi va o‘z-o‘zini idora qilmog‘i lozim. 
Komenskiyning fikricha, tarbiyachining vazifasi quydagicha izohlanadi:
1. O‘zini va tevarak-atrofdagi olamni bilish (aqliy tarbiya).
2. O‘zini-o‘zi boshqarish (axloqiy tarbiya). 
3. Xudoni tanishga intilish (diniy tarbiya). 
Ya’ni bunda inson tarbiya orqali har qanday bolani ham yetuk inson qila olishi mumkun, deydi. Demak, 
tarbiyachi avvalo bilimli bo‘lishi, o‘zi yashab turgan ulkan hayotni bilishi, tabiat va jamiyat qonunlarini 
tushunishi, ijtimoiy faol bo‘lishi, bolalar ruhiyati va fiziologiyasini egallashi va bolaning yosh xususiyatlarini 
bilishi kerak. Shuningdek, pedagog-tarbiyachi hodisalarni tahlil qilishga ilmiy nuqtayi nazardan yondashuvi 
bolani har tomonlama rivojlantirish muvaffaqiyatini amalga oshirish imkonini beradi.
Tarbiyachi, ayni paytda, tarbiyachi sifatida ta’lim va tarbiya sohasiga texnologik yondashuvni, ya’ni 
zamonaviy pedagogik texnologiyaning o‘ziga xos prinsiplari, metod va usullarini puxta egallashi, pedagogik 
amaliyotga tatbiq etishi hamda uning takomillashuviga o‘z hissasini qo‘shishi lozim. Ta’lim-tarbiya jarayoni 
tarbiyachi va tarbiyalanuvchilar faoliyatining o‘zaro hamjihatligidan iborat. Ta’lim-tarbiya jarayoni individning 
faqatgina bilim, ko‘nikma va malakalarini shakllantirib qolmasdan, balki tarbiyalanuvchi shaxsiga kompleks 
ravishda ta’sir etuvchi iltimoiy muhit doirasida amalga oshadi.

---