R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

asosan turkiy tillarga xos.
Singarmonizm ning ikki asosiy ko'rinishi mavjud:
a) til garmoniyasi;
b ) lab g arm o niyasi.
Til garmoniyasida unli tovush yumshoqlik yoki qattiqlik, til
oldilik . yoki 
til 
orqalik 
jiliatdan 
bir-biriga 
moslashadi.
Singarmonizmning til garmoniyasi qonuniyatiga ko‘ra so'zning
boshida til oldi u n lisi kelsa, so‘z o ‘rtasi va oxirida ham til oldi
unlisi keladi. Bosiiqacha aytganda, so'zning boshida undoshning
artikulyatsion o ‘m ig a bog‘liq ravishda unli tovushda yuz beigan
o ‘zgarish so'zning keyingi bo‘g‘inlaridagi unlida ham yuz beradi.
Bu hol so'zning talaffuzida artikulyatsion qulaylikka olil keladi.
Masalan, (
qalam) so‘zidagi (q) undoshi chuqur til orqa undoshi
boiganligi bois, birinchi bo‘g‘inda (a) unlisi ham tií orqalik
65

---

x u su siy a tig a ega b o ia d i. Buning natijasida esa keyingi b o ‘g‘in d an
(
a
) t o v u s h i h a m til orqa unlisi sifatida nam oyon bo‘iadi. D em a k ,
b irin ch i 
( a )
u n lisi 
(q)
undoshiga, keyingi b o ‘g‘ indagi (o ) esa oldingi
b o ‘g ‘in d a g i (
a
) unlisiga m oslashadi.
Lab 
garm oniyasida unlining m o sla sh ish i. ikki to m o n la m a
b o ia d i. B u n d a unli ham til oldi — til orqalik jih atid an , h am
la b lan gan lik -lab lan m agan lik
jihatidan 
o ‘zaxo 
va 
undoshlarga
m o s la s h a d i. Bunga k.o‘ra, so ‘z boshidagi unli lablangan til old i