R sayfullaye V a, B. M e n g L iy e V, G. Bo q iyeva, M. Q u r b o n o V a, Z. Y u n u s o V a, m a b u z a L o V a h o z I r g I

sintaktik nomuvofiqlik mavjud bo'ladi. Masalan, gap shaklan so'roq
gap (
S h e ’rdan bahra olmagan kim bor?) bo‘lsa-da, mazmunan
darak (
She’rdan hamma bahra oladi) yoki gap shaklan so‘roq
bo‘lsa-da 
(Oq ayiqlami ko‘rmaysizmi?), mazmunan buyruq ( Oq
330

---

ayiqlarni ko‘ring), 
m azm unan buyruq gap shaklan darak gap
xarakteriga ega bo‘lish i m u m kin (
Borsangiz bo ‘lardi).
Umuinan olganda, sintaktik birliklar va ular ifodalayotgan
obyektiv voqelik 
orasida muvofiqlik ham, nomuvofiqlik ham
mavjud bo‘ladi. B uni S B d a ham, gap bolaklarida ham , gapda ham
kuzatish mumkin.
G AP LISONIY SATHDA
Gap L S Q i va uning tiklanishi
LSQ nutqiy hodisa sifatidagi 
gapning asosiy grammatik va
struktur (qurilish) xususiyatini o 'zid a mujassamlashtirgan mavhum
qurilma sifatida y a sh a yd i. Bu gapning stmktur elementi orasidagi
niunosabatni ifodalab, 
uning 
um um iy grammatik 
ma’nosini
niujassam lashtiradi.
Nutqda gaplar turli-tuman: 
1 Shavkat kitobni o'qidi. 2 Ortadi
sevinchim. 3 Farg‘ona, g o ‘zalsan. Shuning uchun ularning qoliplari
ham turli-tuman b o 'lish i tabiiy. Yuqoridagi 
Shavkat kitobni o'qidi
tipidagi cheksiz gaplar 
(
Tohir xatni oldi. Munisa uyni supurdi)
uchun (e^a+to‘ldiruvchi-t-kesim) 
Ortadi sevinchim tipidagi cheksiz
gaplar uchun (eg a + k esim ), 
Farg‘on a , go ‘zalsan tipidagi cheksiz