6 -mavzu. Shaxsning o‘zini o‘zi anglashi. Men- konsepsiyasi. Shaxsning ijtimoiy tasavvurlari

O‘z-o‘zini anglash jarayon sifatida
Bilish jarayoni bir necha parametrlar ko‘rinishida 
ko‘rsatilishi mumkin. K.YAsperga ko‘ra, bunday 
parametrlar 4ta: 1) o‘zini aktiv shaxsiyat sifatida 
anglash, 2) o‘zining birligini anglash, 3) o‘zining 
o‘xshashligini anglash, 4) o‘zinig boshqa dunyodan 
farqliligini anglash(ob’ektlar dunyosi va boshqa 
odamlar). 
O‘z-o‘zini o‘xshashligini anglash, vaqtda o‘z xaqida 
barqaror qarashlar nuqtai nazaridan bu jarayonni 
ifodalaydi. Boshqa so‘zlar bilan, inson xayoti davomida 
bo‘lib o‘tadigan o‘zgarishlar suratida, u o‘z-o‘ziga sodiq 
bo‘lib qoladi. Xar doim kim bo‘lsa o‘sha ekanligini xis 
etgan xolda. O‘xshashlik xisini buzilishi, o‘zini o‘tmishda 
ra qilishi, o‘tmish va zozir o‘rtasidagi Men suratlarini 
uzilishi bilan bog‘liq. O‘zini atrofidagi dunyodan aloxida 
ekanligini anglash, Men va Men-emas tushunchasini 
aniq tushunilishida namoyon buladi, o‘zining shaxsiyati 
o‘rtasida ko‘rinmas chegara borligini va atrofdagi 
ob’ktlarni farqini borligini xis qiladi.
CHegaralarni buzilishi, o‘zini boshqa odamlar bilan, 
yoki xatto jonsiz ob’ektlar bilan taqqoslashida, xamda 
yaqinlashish va uzoqlashish konfliktida namoyon 
bo‘ladi. 

---

O‘z-o‘zini anglash natija sifatida 
O‘z-o‘zini anglash jarayn sifatida o‘zining 
tugallanishini bilish va o‘zini anglash natijasida 
namoyn bo‘ladi. Albatta biz qandaydir 
tugallanish shartligi xaqida gapirayapmiz, chunki 
o‘z-o‘zini anglashni to‘xtatish va bekor vilish kam 
uchraydigan xodisa va u insonning xayotidagi 
ekstremal xodisalar bilan bog‘liq. O‘z-o‘zini 
anglan natija sifatida Men-konsepsiyasi 
terminlarida ifodalanadi. 
Karl Rodjers fikriga ko‘ra, Men-konsepsiyasi 
o‘zining xarakteristikalari tasavvuridan va individ 
qobiliyatlaridan, boshqa odamlar bilan aloqa 
mavjudligi tasavvuridan, ob’ektlar va xarakatlar 
bilan bog‘liq bo‘lgan qimmatli tasavvurlardan 
iborat. 
Men-konsepsiyasi – bu inson ongidagi o‘ziga 
bo‘lgan tasavvurlri, suratlari, baxolari 
sistemasidir. U o‘z ichiga boshqalar ko‘zida 
o‘zining qanday ko‘rinishi, qanday bo‘lishi va 
qanday o‘zini tutishini kiritadi. Bu aniqlashga 
ko‘ra Men-krnsepsiyasi, bu real va ideal Men 
obrazlari o‘z-o‘ziga bo‘lgan munosabatni aks 
natijasi (Men boshqa odamlar tasavvurida, yoki 
Men aksi). Men-konsepsiyasini barcha uchta 
qisimlariuning usullari xisoblanadi. 
Usullaridan tashqari men krnsepsiyasi 
krgnetiv(Men-obrazi), emotsional(o‘z-o‘zini 
baxolash) va o‘zini tutish(shaxsning o‘z-o‘zini 
aniqlash strategiyasi) komponentlari bilan 
namoyon etiladi. 
Myers, D. G. Psychology. Hope College. Holland, 
Michigan, 2010.- 
Р
. 565.

---