Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

11.3.
 
Tovar harakati funksiyasi 
 
Marketingning eng muhim qismi mahsulotni sotish va taqsimlash 
jarayonida ishlab chiqarilgan mahsulotni iste’molchiga yetkazishni hal etish. 
Sotish siyosati - iste’mol tovarlarini yetkazib berishning ehtimoli kutilgan 
variantlarni tahlil qilish va xo‘jalikning yuqori samarasiga erishishini 
ta’minlaydigan mahsulot taqsimotining hamma shaxob-chalarida eng maqbul 
variantni ishlab chiqish bilan shug‘ullanadi. Sotish siyosati – korxonaning 
taqsimlash miksi bo‘yicha marketing komp- leksini ishlab chiqish va 
realizatsiya qismi bo‘yicha chora-tadbirlarini o‘z ichiga oladi. Bu chora- 
tadbirlar marketing subyektlarini sotuvga mo‘ljallangan tovar va xizmatlarini 
kerakli miqdorda va tegishli sifatda, aniq vaqtda tegishli joyga yetkazib 
berishga yo‘naltirilgan bo‘lishi kerak. Bu vazifalarning bajarilishi firmani 
rejalashtirilgan foydani olishga olib keladi. Sotish siyosatida qaror qabul 

---

267 
qilishning asosiy mezonlari tovar aylanmasi hajmi, bozor ulushi va boshqalar 
qabul qilinadi. Bu jarayonda tovarlarning saqlanish muddati ularni tarqatish 
vaqtiga bevosita ta’sir etuvchi omil hisoblanadi. Sotuv kanallarining imiji, 
taqsimlash kanallarida ishtirok etuvchi subyektlarningkooperatsiya darajasi, 
tijoratda tavakkalchilik xavfinik amaytirish, taqsimlash kanallarining 
egiluvchanlik hayotiylikligini uzoq ta’minlash juda muhim hisoblanadi. 
Savdo siyosatining vazifasi – ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarni 
samarali sotish uchun optimal savdo tarmoqlarini va tovarlarning 
harakatlanish tizimini tuzishdir. 
Jahondagi ko‘plab marketologlar maqsadli bozor va optimal savdo 
natijaviyligiga tovar harakatlanishining ta’sirini narx siyosatiga nisbatan 
yuqori, deb hisoblaydi. Yaponiyalik mutaxassislar umumiy marketing 
tizimida savdo siyosati muhimligini ta’kidlab, tovarning va firmaning 
bozordagi raqobat poydevorini oshirish bo‘yicha barcha marketing 
kuchlarining asosi – o‘zagi, deb hisoblaydilar. 
Marketing kompleksi tizimida savdo siyosati quyidagi qarorlarni qabul 
qilishni ko‘zda tutadi: 
-
savdo va tovar harakati strategiyalarini firmaning umumiy marketing 
strategiyasi bilan o‘zaro bog‘liqligini aniqlash; 

---

268 
-