|
Ishlab chiqarish jarayonida logistika integratsiyasi
1991-yilda Butunittifoq logistika Assotsiatsiyasi tashkil etilgan bo‘lib, u
1993-yil “Logistika ishlanmalar Fondi”ga o‘zgartirildi. Yevropa va AQShda
Logistik injenerlar jamiyati va assotsatsiyasi mav- jud.
11.3-jadval
Logistika tavsifi
Belgilovchi
omillar
Logistika sohasi
Makon
Mikrologistika
Makrologistika
Vaqt
Megalogistika
Logistik tizimlarni rejalashtirish, tashkil etish, tahlil
etish.
Logistik qurilmalrni tartibga solish, realizatsiya
nazorati.
Logistik tizim samaradorligi tahlili
Funksional
Tayyorlov
punktlari
logistikasi,
ishlab
chiqarish
logistikasi. Sotuv, marketing, harakatga keltirish tizimi,
savdo, taxlash (omborxona), qadoqlash va axborot
logistikalari.
Tashkiliy
xo‘jalik
Korxona, qurilish, harbiy sanoat, tadbirkorlik logistikasi.
Obyekt
shakllantiruvchi
Yakka logistika. Ommaviy, alohida qismlar logistikasi,
personal logistikasi
Logistika ma’lum xususiyatlarga qarab tavsiflanadi:
1)
ishlab chiqarish xususiyatlariga qarab logistika quyidagilargabo‘linadi:
a)
mikrologistika — bir korxonaga tegishli funksiyalarni o‘z ichiga
oladi;
b)
makrologistika ma’lum mintaqaviy logistik jarayonlari, tovar
tarqatish kanallari va boshqalarni o‘z ichiga oladi.
Yuqoridagi jadvaldan ko‘rinib turibdiki, belgilovchi omillar logistik
faoliyatlarni aniq belgilaydi. Tovar harakatini mikro darajadan makro
darajaga tashkil qilish transport logistikasini talab etadi.
Omborxonalarda tovarlarni saqlash, navlarga ajratish, iste’mol- chilarga
tarqatish (omborxona) taxlash logistikasi faoliyatidir.
Marketing–logistikasi funksiyasi tovarni ishlab chiqaruvchidan to
iste’molchiga yetib borguncha bo‘ladigan barcha jarayonlarni optimal-
lashtirish chora-tadbirlaridan iborat. Marketing–logistikasi aynan tovar
tarqatish bilan bog‘liq bo‘lgan jarayonlarni o‘z ichiga oladi. Marketing–
logistikasining vazifalari bevosita strategik vazifalar bilan bo‘g‘liq bo‘lib,
tovar tarqatishning optimal kanal va yo‘llarini topish, ombor- xonalar
275
joylashuvi, ularning hajmi, soni, faoliyatlari juda muhum hisoblanadi.
Tovar oqimlarini ishlab chiqaruvchidan iste’molchiga yetib borishini
samarali amalga oshirish marketing–logistikasining asosiy vazifasidir.
Taktik vazifalar quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
mavjud mijozlar bilan ishlash;
yangi mijozlarni jalb qilish bilan birga dasturlar ishlab chiqish;
tovar va xizmatlarni tarqatish bo‘yicha yangi tijorat takliflarini ko‘rib
chiqish va samaralisini qabul qilish;
buyurtmalar bo‘yicha to‘lovlarni rag‘batlantirish, imtiyozlar berish;
muntazam ravishda nazorat qilib borish;
tovar zaxiralari, yangi tovarlarni taqdimot va reklama qilish, umumiy
xarajatlarning tarkibi va miqdorini aniqlash;
xarajatlarni nazorat qilish;
tovarlarning harakatini ta’minlashda servis xizmatlarini yaxshi- lash.
Transportirovka. Tashuvchini tanlash tovar narxlari darajasiga ham,
ularning o‘z vaqtida yetkazib berilishiga ham, tovarni tayinlangan joyga yetib
kelish paytidagi ahvoliga ham ta’sir qiladi.
Tovarlarni omborlarga, dilerlarga va iste’molchilarga yuklab berish- da
firma transportirovkaning beshta turidan birini tanlab olishi mumkin:
temir yo‘l – yuklar partiyasini vagonga yoppasiga yuklab, uzoq
masofaga yetkazish uchun transportning eng oqilona turi;
suv transporti – katta hajmlarda, tez buzilmaydigan tovarlarni suv orqali
past xarajatlar bilan yetkazib berish (shakar, ko‘mir, don, bug‘doy v.b.).
Boshqa tomondan suv transporti eng sekin yuruvchi va ob-havo ta’siriga
bog‘liqdir;
avtomobil transporti – yo‘nalishlarni va harakat jadvalini tanlash
nuqtayi nazaridan eng aniq. Yuk tashish mashinalari tovarlarni jo‘natuvchini
qayta yuklash zaruratidan xolos qilib, “eshikdan eshigigacha” yetkazib
berishga qodir. Yuk tashish avtomobillari qimmatbaho tovarlarni uncha uzoq
bo‘lmagan masofaga tashish uchun qulay bo‘lgan tashish turi;
quvurlar orqali tashish – neft, kimyoviy mahsulotlarni tashish uchun
qulay;
havo transporti – transportning eng qimmat va eng tez yetkazuvchi turi,
ko‘proq tez buziluvchi mahsulotlar (yangi baliq, gullar v.b.) va narxi
qimmat, uncha katta hajmda bo‘lmagan qimmatbaho buyumlarni (asboblar,
zargarlik buyumlari v.b.) tashiydi.
Tanlangan taqsimot yo‘li marketing bo‘yicha qolgan jami boshqa
yechimlarga ta’sir ko‘rsatadi - narxlar, transport tashkilotlari bilan shartnoma
tuzish, reklama xizmati, o‘z savdo nuqtalarini ochish va hokazolar shular
jumlasiga kiradi.
a)
hakllanuvchi kanallar;
b)
tarqatish kanallari;
c)
integrallashgan kanallar
Taqsimot yo‘li aniq bir tovar yoki xizmatning ishlab chiqaruvchidan
276
iste’molchi sari harakatida ularga bo‘lgan mulk egasi huquqini o‘ziga
oladigan yoki boshqaga berishga yordam ko‘rsatadigan firmalar yoxud ayrim
shaxslar majmuyidan iborat.
Tovarlarni harakatlantirish xarajatlari ko‘pincha, teskari muta- nosiblik
bilan bog‘langan. Masalan, xarajatlarni minimumga keltirish uchun yuklarni
tushirish bo‘limi arzon konteynerlardan foydalanadi. Bu esa tovarlarni yo‘lda
ko‘plab zararlanishiga olib keladi va iste’molchi- larning noroziligini keltirib
chiqaradi. Shu bois tovarlar harakatini tashkil etish bo‘yicha qarorlar qabul
qilishga tizimli yondashuv zarur.
277
Keng
assortimentdagi
ulgurji firma
Transport
xizmatlari
Maxsus ulgurji
firma
Transport tarmoqlari
Chakana firma
Transport korxonalari
Keng assortimentdagi
ulgurji firma
Oxirgi iste’molchi
Mahsulotni taqsimlash
Omborxona
Transport korxonalari
Oxirgi iste’molchi
Moliyalashtiruvchi
firma
Omborxonalar
Chakana firma
Oxirgi iste’molchi
Mahsulotni
taqsimlash
Yo‘l ekspeditsiyasi
xizmati
Yo‘l ekspeditsiyasi
xizmati
Maxsus firmalarga
ulgurji
Ishlab chiqaruvchi
Ishlab chiqaruvchi
Moliyalashtiruvchi
firma
Ishlab chiqaruvchi
278
11.6-rasm.
Do'stlaringiz bilan baham: |
