Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

Sog‘lomlashtirish modeli. 
Sog‘liqni saqlash sohasida ijtimoiy 
marketing uchun iste’molchilar o‘z salomatliklariga nisbatan o‘zlarini qanday 
tutishlari muhim ahamiyatga ega: chekishni qanday tashlaydilar, yangi 
parhezga qanday kirishadilar, trenajyor zallariga qanday keladilar va h.k. 
«O‘zgarish bosqichlari» nomli modelda beshta bosqich ajratiladi: 
1.
Avvalgilari. Anglanmagan holda «nimadir qilish kerak»ligi 
muammo yoki zarurati. Mulohaza yuritish. Muammo va nimanidir 
o‘zgartirish haqida jiddiy mulohaza yuritish. 
2.
Tayyorgarlik. O‘zgarishlarni boshlash haqida qaror qabul qilish va 
jarayonga tayyorgarlik. 
3.
Harakat. Tabiatini (xulq-atvorini) 1 kundan 6 oygacha muddatga 
muvaffaqiyatli modifikatsiyalash. 
4.
Mustahkamlash. Yangi shaklni 6 oydan ortiq muddatga saqlab 
qolish. 
O‘z salomatligi haqida jiddiy tashvishlanishi uchun (chekishdan voz 
kechish, vaznini kamaytirish v.b.) inson ushbu besh bosqichning 
hammasidan o‘tishi lozim. Ijtimoiy marketingning vazifasi – inson ushbu 
jarayonlarning hammasini bo‘ysundira olishi uchun chaqiriq va vositalar 
topishdir. 
5.
Xaridor faolligi siklining modeli. Professor Sandar Vandermerve 
iste’molchining har qanday masalaga nisbatan uchta tabiatining bosqich- 
larini ko‘rib chiqishni taklif qiladi: «…gacha» «jarayonda» va «keyin» 
faollikning yuzaga chiqishi. 
«…gacha» bosqichida nima qilish kerakligi haqida qaror qabul qilinadi, 
«…jarayonda» masalani hal qilish yuz beradi, «keyin» inson erishgan 
muvaffaqiyatni saqlab qolish bilan shug‘ullanadi. 
Korporativ xaridor – IBM dan dasturlarning yangi paketini sotib olish 
haqida mulohaza yuritayotgan bank yoki boshqa ishlab chiquvchi- ning 
faollik sikli ko‘rsatilayotgan IBM ning vazifasi tanlovni o‘z foyda- siga 
moyil qilish uchun har bir bosqichda xaridor uchun foydali ta’sir etish. 
Aynan nima taklif qilinishi mumkinligi ko‘rsatilgan. Bank uchun maksimal 
foydani «hal qilish» qarorini beradi. Bunday variantni taklif qila borib, IBM 
xaridorga to‘liq xizmat ko‘rsatadi. Agar kompaniya shunchaki, o‘zining 

---

190 
dasturiy ta’minlashini sotganda edi, yetishmayotgan xizmatlar uchun 
mijozlar boshqa tashkilotlarga murojaat qilishgan bo‘lar edi. Kompleks 
xizmat ko‘rsatishda bank IBMni afzal ko‘radi, xolos.