Korporativ tuzilmalarda inqirozga qarshi boshqaruvning tashkiliy xususiyatlari

7. Oqibatlariga 
koʻra korxonalarda yuzaga keladigan moliyaviy inqirozlarni 
quyidagicha tasniflash mumkin: 
- 
Moliyaviy faoliyat boʻyicha oldingi natijalarni qayta tiklash mumkin boʻlgan 
moliyaviy inqirozlar
. Bunday oqibatlar odatda tovar va moliya bozorlari 
kon’yukturasidagi qisqa muddatli oʻzgarishlar keltirib chiqaradigan yengil 
koʻrinishdagi qisqa muddatli tarkibiy moliyaviy inqirozlar bilan tavsiflanadi. 
- 
Moliyaviy faoliyatni yangi sifat koʻrsatkichlari asosida yangilash lozim 
boʻlgan moliyaviy inqirozlar
. Bunday oqibatlar odatda tashqi moliyaviy sanatsiyalar 
yordamida bartaraf etiladigan tizimli moliyaviy inqirozlar bilan tavsiflanadi. 
- 
Bankrotlikka sabab boʻluvchi moliyaviy inqirozlar
. Inqirozlarning bunday 
koʻrinishlari oldini olish imkoniyati mavjud boʻlmagan moliyaviy inqirozlar 
oqibatlari bilan tavsiflanadi. 
Yuqorida keltirib oʻtilgan belgilar boʻyicha korxonalar moliyaviy 
inqirozlarining tasniflanishidan odatda inqirozga qarshi moliyaviy boshqaruv 
natijalarini baholash jarayonida foydalaniladi. 
Moliyaviy-xoʻjalik faoliyatining oʻziga xos xususiyatlari va inqirozga qarshi 
moliyaviy boshqaruvda qoʻllaniladigan metodlarga bogʻliq ravishda korxonalar 
moliyaviy inqirozlari tasniflanishi boshqa belgilar boʻyicha toʻldirilishi mumkin. 
2. Korxonalarda inqirozga qarshi moliyaviy boshqaruvning mohiyati, 
vazifalari va prinsiplari 
Korxonalarda moliyaviy inqirozni bartaraf etish, uning oldini olish 
samaradorligini oshirish va salbiy oqibatlarini tugatish moliyaviy menejmentning 
alohida tizimi hisoblangan inqirozga qarshi moliyaviy boshqaruv jarayonida 
ta’minlanadi. 
Inqirozga 
qarshi 
moliyaviy 
boshqaruv 
korxonalarda 
moliyaviy 
inqirozlarning oldini olish va bu haqda ogohlantirishga, shuningdek uning salbiy 
moliyaviy oqibatlarini kamaytirishga yoʻnaltirilgan maxsus boshqaruv qarorlari 
kompleksini ishlab chiqish va amalga oshirish metodlari va prinsiplari tizimini 
oʻzida aks ettiradi. 

---

Iqtisodiyot nazariyasidan ma’lumki, inqirozli holatlar bozor iqtisodiyoti 
sharoitida ham takrorlanib turuvchi jarayonlar hisoblanadi. Shundan kelib chiqqan 
holda iqtisodiyot obyektlarida doimiy ravishda inqirozga qarshi boshqaruvning amal 
qilishi alohida dolzarblik kasb etadi. 
Inqirozga qarshi boshqaruv yuzaga kelishi mumkin boʻlgan inqirozlarni 
oldindan koʻra bilishda, shuningdek inqiroz sharoitida inqirozga qarshi rivojlanishni 
ta’minlash maqsadida amalga oshiriladi. 
Inqirozga qarshi rivojlanish – rivojlanishning obyektiv tendensiyalariga mos 
korxona tomonidan belgilangan maqsadlardan kelib chiqqan holda inqirozning 
oldini olish yoki bartaraf etishga qaratilgan boshqaruv jarayonidir. Inqirozga qarshi 
boshqaruv esa bevosita inqirozlarni oldindan koʻra bilish, ularning oqibatlarini 
yumshatish va korxonani rivojlantirish uchun inqiro omillaridan foydalanishning 
nazorat qilinadigan jarayonlaridan kelib chiqqan holda tashkil etiladigan moliyaviy 
boshqaruv turi hisoblanadi. 
Inqirozga qarshi boshqaruvning asosiy maqsadi – korxona faoliyatida yuzaga 
kelishi mumkin boʻlgan inqirozlarning oldini olish va tashqi inqirozlarning ta’sirini 
kamaytirish hisoblanadi. 
Inqirozga qarshi boshqaruvning vazifalari esa quyidagilar: 
- inqirozlarning oldindan koʻra olish va ularga mos darajada tayyorgarlik 
koʻrish; 
- inqirozning xavfli omillariga toʻsqinlik qilish; 
- inqirozning rivojlanish dinamikasini boshqarish; 
- inqiroz sharoitida korxonaning faoliyat uzviyligi va uzluksizligini 
ta’minlash; 
- inqirozning salbiy oqibatlarini kamaytirish; 
- korxonani rivojlantirish uchun inqirozning oqibatlari va omillaridan 
foydalanish. 
Har qanday boshqaruv turi kabi inqirozga qarshi boshqaruvda ham boshqaruv 
ob’ektlari va obyektlari amal qiladi. 
Umumiy holda inqirozga qarshi boshqaruv ob’ektlari korxona va tashkilotlar 
hamda ularning tarkibiy boʻlinmalari hisoblanadi. Inqirozga qarshi boshqaruv 
obyektlari sifatida esa korxona va tashkilotlarning mulkdorlari va menejerlari, davlat 
hokimiyati va boshqaruv organlari, kreditorlar keltiriladi. 
Inqirozga qarshi boshqaruvning muammoli sohalari juda keng va turfa 
xillikka ega. Inqirozga qarshi boshqaruv doirasida hal qilinishi lozim boʻlgan 
muammolar quyidagilar boʻyicha tasniflanadi. 
Inqirozning rivojlanish bosqichlari
boʻyicha: 
- inqirozli holatlarni aniqlash; 
- inqirozning oldini olish; 
- inqiroz holatlarida korxona faoliyat davomiyligini ta’minlash; 
- inqirozdan chiqishni ta’minlash; 
- inqiroz oqibatlarini tugatish. 
Qoʻllaniladigan inqirozga chora-tadbirlar yoʻnalishlariga
koʻra: 
- metodologik; 
- moliyaviy-iqtisodiy; 

---

- tashkiliy; 
- huquqiy; 
- ijtimoiy-psixologik; 
- konfliktologik. 
Boshqarish texnologiyasiga 
koʻra: 
- axborotlar qidirib topish (ularning ishonchliligini ta’minlash); 
- inqiroz holatida korxona faoliyatining variantlari va modellarini ishlab 
chiqish; 
- inqiroz holati (tipi, darajasi, oqibatlari)ni tahlil qilish va baholash; 
- inqirozga qarshi boshqaruv qarorlarini ishlab chiqish. 
Qoʻllaniladigan instrumentlariga 
koʻra: 
- noaniqlik va resurslarning cheklanganligi sharoitida marketing; 
- inqirozga uchragan korxonalarni sanatsiya qilish yoki qayta tarkiblash; 
- inqirozga qarshi investitsion, innovatsion siyosat yuritish; 
- xodimlarni tanlab olish; 
- nizolarni boshqarish. 
Inqirozga qarshi moliyaviy boshqaruvning