O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

Danakli mevalar 
O’rik.
O’riklarning sifati GOST 21832-76 nomerli standart talabiga javob berishi kerak. 
Bu standart talabi bo’yicha o’rik mevalari ikki tovar naviga bo’linadi. 
Birinchi tovar naviga kiritiladigan mevalar shakli va rangi bo’yicha aynan shu pomologik 
navga xos, butun, toza, sog’lom, yaxshi etilgan (g’o’ra emas yoki pishib o’tib ketmagan), 
ortiqcha namliklarsiz, begona ta’mlarsiz va hidlarsiz bo’lishi kerak. 
O’rik mevalari uchun asosiy ko’rsatkichlardan biri ularning ko’ndalang kesimining 
diametri hisoblanadi. Bu ko’rsatkich o’riklarning Evropa va eron-kavkaz navlarida 30 mm dan, 
O’rta Osiyoga mansub navlarida esa 25 mm dan kam bo’lmasligi kerak. Ikkinchi tovar naviga 
kiritiladigan mevalarda esa ularning shakli shu navdan bir oz farq qilishi, pishganlik darajasi 
ham har xil bo’lishiga yo’l qo’yiladi. Bu tovar naviga kiritiladigan mevalar o’lchamlari bo’yicha 
me’yorlanmaydi. 
O’rik mevalari sifat tahlilini o’tkazishda standartda ko’rsatilganidek ma’lum 
chetlanishlariga ham yo’l qo’yiladi. Masalan, o’rik mevalarining birinchi tovar navlarida yuzasi 
1 sm
2
dan oshmagan 2 ta engil mexanik shikastlanganlik va 2 % gacha zararkunandalar bilan 
zararlangan mevalar bo’lishiga yo’l qo’yiladi. Shu bilan bir qatorda ikala tovar navida ham 
chirigan va g’o’ra mevalar bo’lishiga yo’l qo’yilmadi. 
Shuni alohida ta’kidlash joizki, bizning fikrimizcha o’rik mevasiga bugungi kunda 
qo’llanilib kelayotgan mazkur standart ayrim kamchiliklardan holi emas. Shu sababli muallif 
o’rik mevasiga Respublikamiz sharoitidan kelib chiqqan holda yangi standart ishlab chiqish 
borasida tadqiqotlar o’tkazib, bu boradagi fikr-mulohazalarini matbuotda e’lon qilgan. 
Muallifning fikricha o’rik mevasiga yangi standart ishlab chiqarishda bizning hududimizda 
etishtirilayotgan o’rik mevalari tarkibida qand va karotin moddasining miqdorining boshqa 
mamlakatlar tabiiy-iqlim sharoitida etishtirilayotgan o’rik mevalaridagiga nisbatan ancha 
ko’pligini asos qilib olish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Aynan ko’pchilik ho’l mevalar 
standartlarida kimyoviy tarkibi bo’yicha ko’rsatkichlarning o’z aksini topmaganligi yangi 
standartlar yaratish zaruriyati borligidan dalolatdir.