O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

Shaftoli.
Shaftolining sifati GOST 21833-76 nomerli standart talabiga javob berishi 
kerak. Bu standart talabi bo’yicha o’rik mevalari sifat ko’rsatkichlariga qarab oliy, birinchi va 
ikkinchi tovar navlariga bo’linadi. 
Oliy va birinchi tovar naviga kiritiladigan mevalar shakli va rangi bo’yicha aynan shu 
pomologik navga xos, butun, toza, sog’lom, yaxshi etilgan, ortiqcha namliklarsiz, begona 
ta’mlarsiz va hidlarsiz bo’lishi kerak. 
Ikkinchi tovar navida esa shakli va rangi shu pomologik navga xos bo’lmagan navlar ham 
bo’lishiga yo’l qo’yiladi. 
Shaftolining oliy va birinchi navlarida mevalar boldoqsiz bo’lishi mumkin. Lekin boldoq 
birikkan joyda meva po’stlog’i shilinmagan bo’lishi kerak. 
Shaftolilar sifatini baholashda muhim ko’rsatkichlardan yana biri pishganlik darajasi 
hisoblanadi. Oliy va birinchi navlarida shaftolilar yaxshi etilib pishgan, pishganlik darajasi bir xil 
bo’lishi kerak. Ularda g’o’ra yoki o’ta pishib ketgan mevalar bo’lishiga yo’l qo’yilmaydi. 

---

10 
Shaftoli mevalari uchun ham yana bir asosiy ko’rsatkich meva ko’ndalang kesimining 
diametri hisoblanadi. Bu ko’rsatkich 1-avgustgacha yig’ib-terib olinadigan shaftoli mevalarining 
oliy tovar navi uchun 50 mm dan, birinchi tovar navi uchun 45 mm dan, ikkinchi tovar navi 
uchun ham 45 mm dan kam bo’lmasligi, 1-avgustdan keyin yg’ib-terib olingan shaftoli 
mevalarining oliy navlarida uchun esa 55 mm dan, birinchi navlari uchun 50 mm dan, ikkinchi 
tovar navlari uchun ham 50 mm dan kam bo’lmasligi yuqorida ko’rsatib o’tilgan standartda 
belgilab qo’yilgan. 
Shaftoli mevalarining sifatini baholashda ham o’rik mevasidagi singari ma’lum 
chetlanishlarga yo’l qo’yiladi. Masalan, shaftolining oliy navida mexanik jarohatlar bo’lishiga 
yo’l qo’yilmaydi. Birinchi tovar navlarida esa har birining yuzasi 2 sm
2
dan oshmagan 2 tagacha 
engil jarohatlar bo’lishiga yo’l qo’yiladi. Yoki oliy nav mevalarda zararkunandalar bilan 
zararlangan, kasallikka chalingan mevalar bo’lmasligi standart talabi bilan o’rnatilgan bo’lsa, 
birinchi nav navlarida esa 15 % gacha jarohati bitgan mevalar bo’lishiga yo’l qo’yiladi. 
Shuningdek, shaftolining uchala tovar navida ham chirigan va pishmagan ko’k mevalar 
bo’lishiga yo’l qo’yilmaydi.