P. G‘ulomov, O‘zbekiston Xalq o‘qituvchisi X. Inog‘omov

http://eduportal.uz

---

46
tronika, aviakosmik sanoat kabilar shu turkumdagi mahsulotlarni ishlab 
chiqaradi. Fantalab sanoat tarmoqlarida mahsulot ishlab chiqarish bo‘yicha 
AQSH, Yaponiya, Germaniya, Fransiya, Buyuk Britaniya, Koreya Res-
publikasi kabi davlatlar yetakchilik qiladi. 
Fan-texnika inqilobi hayotning barcha jabhalariga o‘z ta’sirini ko‘rsatdi. 
Uning ta’sirida moddiy ishlab chiqarish bilan bir qatorda aholiga xizmat 
ko‘rsatuvchi nomoddiy soha ham jahon xo‘jaligida o‘z o‘rniga ega bo‘la 
boshladi. Bu holat, o‘z navbatida, postindustrial davrning boshlanishiga 
turtki bo‘ldi.
1. Fan-texnika inqilobi mohiyatini tushuntirib bering.
2. Fan-texnika inqilobi jahon xo‘jaligi rivojiga qanday ta’sir ko‘rsatgan?
3. Jahon iqtisodiyotining fantalab tarmoqlarini aytib bering.
4. Yadro energiyasini tinch maqsadlarda o‘zlashtirish deganda nima 
tushuniladi?
16-§. Jahon energetikasi geografiyasi
Yoqilg‘i-energetika balansi, ko‘mir sanoati, gaz sanoati, neft sanoati, 
elektr energetika, issiqlik energetikasi, gidroenergetika, atom energetika-
si, noan’anaviy energiya resurslari.
Sanoat tarmoqlari orasida energetika alohida o‘rin egallaydi. U turli 
yoqilg‘i resurslarni (ko‘mir, neft, tabiiy gaz, torf, yonuvchi slanes) qa-
zib oladigan va qayta ishlaydigan, elektr energiyasini ishlab chiqaradigan 
tarmoqlar majmuyi hisoblanadi. Energetika sanoatning muhim tarmog‘i 
bo‘lib, boshqa sohalarning rivoji uchun asos yaratib beradi. 
Neft, ko‘mir, gaz va elektr energetika sanoatlari yoqilg‘i-energetika 
majmuasining asosiy tarmoqlari bo‘lib hisoblanadi.
Neft sanoati.
2016-yil ma’lumotlariga ko‘ra, jahonda 4,3 mlrd. t neft 
qazib olingan bo‘lib, uning asosiy qismi Neft eksport qiluvchi mamlakatlar 
tashkiloti (OPEK)ga a’zo davlatlar ulushiga tegishli. OPEK davlatlari (Bir-
lashgan Arab Amirliklari, Eron, Iroq, Kuvayt, Saudiya Arabistoni, Angola, 
Gabon, Jazoir, Ekvatorial Gvineya, Kongo, Liviya, Nigeriya, Venesuela, 
Ekvador) hududida jahon neft zaxiralarining 2/3 qismi to‘plangan bo‘lib, 
yillik neft qazishning 1/3 qismi mazkur davlatlar hissasiga to‘g‘ri keladi 
(15-rasm).