45
FTI ta’sirida fanda davlat tomonidan ilmiy tadqiqot ishlari uchun sarfla-
nadigan mablag‘lar ko‘paytirildi, ta’lim tizimida sifatiy o‘zgarishlar amal-
ga oshirildi. Fan sohalari tarkibida yangi yo‘nalishlar rivojlandi (masalan,
bio texnologiya, nanotexnologiya). Ishlab chiqarish bilan fan o‘rtasidagi
aloqalarning kuchayishi rivojlangan davlatlar tomonidan ilmiy tadqiqot
va tajriba-konstruktorlik ishlariga katta mablag‘larning yo‘naltirilishiga
sababchi bo‘ldi. Butun jahonda bajariladigan ilmiy tadqiqot ishlarining 4/5
qismi Yaponiya, AQSH, GFR va boshqa 10 ta rivojlangan davlatga to‘g‘ri
keladi. Bu davlatlarda YMMning 2–3 % i fanga sarflanadi. Barcha rivoj-
lanayotgan davlatlarga esa jahon bo‘yicha fan rivojiga yo‘naltiriladigan
mablag‘larning atigi 4–5 % i to‘g‘ri keladi.
Texnika va texnologiyalar sohasida yangi texnologik jarayonlarning
joriy etilishi, EHM, robotlardan ishlab chiqarishda keng foydalanilishi,
kvant texnikasining rivojlanishi (lazerlar) kabi o‘zgarishlar natijasida ish-
lab chiqarish samarasi, mehnat unumdorligi oshdi. Ishlab chiqarishni avto-
matlashtirish va robotlashtirish jarayonlari inson mehnatini yengillashtirdi.
Hozirgi davrda texnika va texnologiyalar sohasida yuz bergan yangiliklar
ta’sirida mehnat bilan birga boshqa resurslarni ham tejashga katta e’tibor
qaratilmoqda. Shu bilan birga ekologik holatni yaxshilash uchun bir qator
tadbirlar amalga oshirilmoqda. Masalan, Buyuk Britaniya va Italiyada
po‘latning 2/3 qismi temir-tersakdan, Buyuk Britaniya va Yaponiyada
qog‘ozning 1/2 qismi qog‘oz chiqindilaridan olinadi.
Ilmiy yangiliklar ishlab chiqarish tarmoqlari tarkibida yangi sohalar-
ning paydo bo‘lishiga olib keldi (masalan, kimyo sanoatining polimer-
lar yo‘nalishi). Bundan tashqari, FTI sanoat tarmoqlari orasida butunlay
yangi va zamonaviy sanoat tarmoqlarining shakllanishiga zamin yaratdi
(masalan, mikrobiologiya sanoati). Tannarxi qimmat bo‘lgan tabiiy xom-
ashyo o‘rnini bosuvchi arzon sun’iy mahsulotlar (masalan, sun’iy kau-
chuk) egallay boshladi.
Iqtisodiyotning samarali rivojlanishi boshqaruv jarayonini qay tarzda
shakllantirish va tashkil qilish bilan bog‘liq. FTI hozirgi kunda ish ja-
rayonini tashkil etish zaruriy bilimlarga ega bo‘lgan ish boshqaruvchilar
(menejerlar) tomonidan amalga oshirilishini ta’minlab berdi.
Fan-texnika inqilobining davlatlar iqtisodiyoti rivojlanishiga ta’sirini
baholashda fantalab sohalar tomonidan ishlab chiqarilgan sanoat mahsu-
lotlari hajmi e’tiborga olinadi. Elektrotexnika mashinasozligi, mikroelek-
Do'stlaringiz bilan baham: