P. G‘ulomov, O‘zbekiston Xalq o‘qituvchisi X. Inog‘omov

http://eduportal.uz

---

42
Har bir davlatda xalqaro ixtisoslashuv tarmoqlari, ya’ni eksportga mah-
sulot ishlab chiqaruvchi tarmoqlar shakllanadi. Masalan, Yaponiya jahon-
dagi radioelektronika, robottexnikasi mahsulotlari, avtomobil va dengiz 
kemalari eksporti bo‘yicha peshqadam bo‘lsa, Saudiya Arabistoni, BAA, 
Kuvayt kabi davlatlar yoqilg‘i xomashyosining asosiy eksportyorlari hi-
soblanadi. Peru, Zambiya va Kongo Demokratik Respublikasi mis rudasi 
va tozalangan misni, Burundi va Uganda esa kofe xomashyosini jahon 
bozoriga ko‘p miqdorda olib kiradi. Aynan xalqaro ixtisoslashuv davlat-
larning jahon iqtisodiyotidagi o‘rnini belgilaydi.
1. Jahon xo‘jaligi deganda nima tushuniladi?
2. Xalqaro mehnat taqsimoti nima?
3. Jahon xo‘jaligi qanday sektorlarga bo‘linadi?
4. Xalqaro ixtisoslashuv tarmog‘i deganda nima tushuniladi?
14-§. Jahon iqtisodiyoti markazlari va xalqaro integratsiya 
jarayonlari
Jahon iqtisodiyoti markazlari, ko‘p markazlilik, globallashuv, xalqaro 
iqtisodiy integratsiya, transmilliy kompaniyalar.
Jahon xo‘jaligi rivojlanishi undagi muhim iqtisodiy markazlarning fa-
oliyati bilan bog‘liq. Ishlab chiqarish, fan-texnika va moliyaviy resurs-
lari katta bo‘lgan, jahon xo‘jaligi va siyosatida alohida o‘rin egallagan 
davlatlar 
jahon iqtisodiyotining asosiy markazlari
sifatida tilga olinadi. 
Shunday markazlar jahon xo‘jaligi shakllanishi va rivojlanishiga katta 
ta’sir ko‘rsatgan. 
XXI asrdagi jahon iqtisodiyoti o‘z miqyosiga ko‘ra globaldir, u to‘liq 
ravishda bozor iqtisodiyoti tamoyillari, ishlab chiqarishning baynalminal-
lashuviga asoslanadi. Bu holat esa jahon iqtisodiyotida 
polisentrik – ko‘p 
markazlilik
holatining shakllanishiga olib keldi. Hozirgi kunda G‘arbiy 
Yevropa, Shimoliy Amerika bilan bir qatorda MDH davlatlari, Xitoy, 
Yaponiya, Osiyoning yangi sanoatlashgan davlatlari, Fors ko‘rfazi dav-
latlari, Hindiston, Braziliya, Meksika kabi iqtisodiy markazlar ham jahon 
iqtisodiyotida o‘ziga xos o‘ringa ega. 2017-yil holatiga ko‘ra, Xalqa-