Н. Қ. ЙЎлдошев, Г. Э. Захидов

давлат
, 
оилавий
ва ҳ.к. бўлинадилар. 5.1.2 – жадвалда Ўзбекистон корхоналари ва 
ташкилотларини мулкчилик шакллари бўйича тақсимланиши берилган. 
* 1991 йил- млрд. рублда. 
* Альманах Ўзбекистон 2011, Иқтисодий тадқиқотлар маркази, 25-бет. 
5.1.2 – жадвал 
Ўзбекистон Республикаси ялпи ички махсулотининг мулкчилик шакллари 
бўйича таркибий ўзгариши* (фоизда) 
1995 й 
2000 й
2005 й 
2010 й 
Давлат сектори
41,6 
27,4 
23,6 
18,3 
Нодавлат сектор
58,4 
72,6 
76,4 
81,7 
Жами
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
* Альманах Ўзбекистон 2011, Иқтисодий тадқиқотлар маркази, 27-бет. 
Фойдага муносабат бўйича
корхоналар тижорат ва нотижоратларга 
бўлинади. Биринчилар ўз фаолиятларининг асосий мақсади сифатида фойда 
олишни мўлжаллайдилар, иккинчилари фойда олиш ѐки олинган фойдани 
иштирокчилар ўртасида тақсимлашга ҳаракат қилмайдилар, аммо 
тадбиркорлик фаолиятини, агар уларни ташкил этиш мақсадларига 
эришишига хизмат қилса ва ушбу мақсадга мос келса, амалга оширишлари 
мумкин.
Ишлаб чиқаришнинг
турли 
секторларида
иштирок этиш бўйича 
ташкилотлар тўртта турга бўлинадилар, уларнинг ҳар бирига технологик 
даврдаги ўзининг ўрни бўйича бир турдаги бўлган бир неча соҳалар киради:

---

118 
-
хом ашѐни олиш билан шуғулланувчи бирламчи давра соҳалари ўз 
ичига қишлоқ ва ўрмон хўжалиги, кўмир саноати ва ҳ.к. олади; 
-
иккиламчи давра соҳалари таркибига қайта ишловчи саноат, масалан, 
машинасозлик, маталлни қайта ишлаш, автомобилсозлик ва ҳ.к. корхоналари 
ва ташкилотлари киради; 
-
учламчи давра соҳалари корхоналари ва ташкилотларига биринчи ва 
иккинчи сектор соҳалари нормал фаолият юритишлари учун зарур 
хизматларни 
кўрсатувчилар 
кирадилар. 
Булар 
банклар, 
суғурта 
компаниялари, таълим муассасалари, туристик вакилликлар, чакана савдо ва 
бошқалардир. 
-
инсон фаолиятининг илғор ва тез ривожланаѐтган соҳаси ахборот 
технологияси билан шуғулланувчи ташкилотлар ва институтлар бу тўртинчи 
давра соҳасидир. Бу сектор нисбатан яқинда шаклланган, аммо унинг 
аҳамияти ва салоҳияти бутун дунѐда катта ва мураккаб тизимларни 
бошқаришда 
ахборотларнинг 
роли 
ўсгани 
каби 
шиддат 
билан 
ривожланмоқда. 
Тижорат ва нотижорат ташкилотлар фаолиятини амалга оширилиши 
учун