Н. Қ. ЙЎлдошев, Г. Э. Захидов

4.1.3.1 расм. А. Маслоу бўйича эҳтиѐжлар иерархияси 

---

84 
Тан олиниш ва ўзини қарор топтиришга 
 
эҳтиѐжлар ўзини ўзи ҳурмат 
қилиш (шахсий ютуқлар, омилкорлик)ни, атрофдагилар томонидан ҳурмат 
қилинишни кўзда тутади. 
Ўзини акс эттиришга эҳтиѐжлар – ўзининг салоҳиятли имкониятларини 
амалга оширишга эҳтиѐжлардир. 
Маслоу концепциясидан амалий хулосалар қуйидагилардир: 
-
юқори босқич эҳтиѐжлари бирламчи эҳтиѐжлар(биринчи икки 
босқичдагилар) қондирилганлигига қадар ундовлар бўлишлари мумкин эмас; 
-
эҳтиѐжларнинг босқичлари қанчалик юқори бўлса, улар кишиларнинг 
шунчалик камроқ сони учун фаол фаолиятга рағбатлар бўлади;
 
-
қондирилмаган 
эҳтиѐжлар 
ходимларни 
рағбатлантирмайдилар,
қаноатлантирилганлари эса таъсир этишни тўхтатади, шунинг учун 
уларнинг ўрнини қаноатлантирилмаганлар эгаллайдилар;
 
-
қандайдир битта эҳтиѐжнинг қондирилиши юқори босқичдаги 
эҳтиѐжни автоматик равишда ишга тушишига олиб келади.
 
Маслоу концепцияси замонавий бошқарув назарияси ва амалиѐтини 
ривожланишига катта таъсир кўрсатган. Аммо ҳаѐт шуни кўрсатганки, 
концепцияда бир қатор жуда заиф жиҳатлар мавжуд бўлган: 
Биринчидан, эҳтиѐжлар кўпгина вазиятли омиллар (ишнинг мазмуни, 
ташкилотдаги ҳолат, ѐш ва ҳ.к)га боғлиқликда турли намоѐн бўлади. 
Иккинчидан, ҳамма вақт ҳам Маслоу пирамидасида тақдим этилганидек 
эҳтиѐжларнинг битта гуруҳни бошқасининг орқасидан қатъий келиши 
бўлавермайди. 
Учинчидан, иккиламчи эҳтиѐжларнинг қаноатлантирилиши ҳамма вақт 
ҳам уларнинг мотивацияга таъсири кучсизланишига олиб келмайди. 
Маслоунинг ҳисоблашича, бу қоидадан фақат ўзини ўзи акс эттириш истисно 
бўлади. У кучсизланмайди, балки у қаноатланганлиги сари унинг 
мотивацияга таъсири кучаяди. Амалиѐтнинг кўрсатишича, тан олиниш ва 
ўзини ўзи қарор топтириш эҳтиѐжлари ҳам уларни қаноатланиши жараѐнида 
мотивацияга кучайиб борувчи таъсир кўрсатиши мумкин. 
Мак Клелланд назариясида кишининг аниқланаѐтган учта эҳтиѐжлари 
кўриб чиқилади: 
-