«сарайшық» мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығы атырау облысы білім беру басқармасының Әдістемелік орталығЫ

Қалада жүргізілген қазба жұмысы 
№ 1 бөлме: 
Қазба көлемі: 13,80×10,20 м. Қаланың солтүстік-батыс жағынан 
салынды. Осы қазба аумағынан 4 бөлме ашылды. Бөлмелер батыстан
шығысқа қарай нөмірленді. № 1 бөлме қазбаның оңтүстік-батыс бұрышында 
орналасқан. Бөлменің қабырғалары нашар сақталған. Бөлме көлемі 3,40×3,10 м. 
Шығыс және солтүстік қабырғаларының сақталған биіктігі 32 см,
қалыңдығы 46 см. Қабырғалар шикі кірпіштен қаланған. Оңтүстік және батыс 
қабырғаларының сұлбасы анық емес. Солтүстік қабырғаның орта тұсынан 
оңтүстік бағытқа 90 см., ұзындықтағы бір қабырға шығып тұр. Бөлменің 
ортасында үлкен тандыр пеш орналасқан. Пештен оңтүстік бағытқа бір арналы 
кан шығып батысқа қарай доға боп иіліп тұр. 
№ 2 бөлме: 
№ 1 бөлменің солтүстігінде орналасқан. Бөлменің шығыс бөлігі ғана 
аршылды, көлемі 3,90×2,30 м. Қабырғалары нашар сақталған, әлсіз іздерін ғана 
байқауға болады. Биіктігін анықтау мүмкін болмады. 
Аршылған аумақта шағын тандыр пеш орналасқан, тандырдың диаметрі
50 см. Ошақ оңтүстік бағытқа 1,20 м ұзындықта бір арналы кан шығады. Канның 
ені 20 см. Осы ошақ пен канның шығысында бұлардан бөлек тағы бір
кан жүргізілген. Оның ұзындығы 1,90 м, ені 24 см. Бұл канға байланысты 
тандыр немесе ошақ анықталмады. Бөлменің солтүстік қабырғасының
арғы жағынан ташнау үстіне төселген кірпіштер шықты. Кірпіштер алынып 
ташнау қыш хумды көміп жасалғанықталды. Бұл ыдыс тағы бір хумның үстіне 
орнатылған, яғни түбі сынған екі хумды бірінің үстіне бірін мінгестіре 
орналастырған.Ташнау шұңқырының тереңдігі 1 м, болады. 
№ 3 бөлменің 
көлемі 4,30×3,20 см. № 2 бөлменің шығысында орналасқан. 
Шығыс қабырға бойына суфа салынған, ұзындығы 3,46 см, ені
1,10 см. Суфаға екі арналы кан салынған. Кан арналары солтүстіктегі тандыр 
ошақтан шығып, бөлменің оңтүстік-шығыс бұрышынан қосылып, бұрыштан 
ойылған тік мұржадан аяқталады, ұзындығы 2,30 м, ені 20–24 см., болады. 
Тандыр пештің диаметрі 40 см, қабырғаларының сақталуынашар. Суфаның 
батысында жерге көмілген хум орналасқан. Ернеуі мен сабы сынған хумды 
еденнен қазылған шұңқырға көмген. Бетінің жиектеріне айналдыра 
қыш кірпіштер қойып диаметрі 30 см., болатын ернеу қалдырған. Бұл сұйық зат 
сақтайтын шара болса керек. Бөлме есігі пештің солтүстік жағында,
шығыс қабырғада орнатылған, ені 85 см. Күбі (хум). (2012 ж.) Қазбаның 
солтүстік-шығыс жағынан құрылыс орындары байқалмайды. Бұл жердің 
топырақ құрамы күл аралас құмды боп келген. Метал шлактары мен көгерген 
мыс қалдықтары кездеседі. № 3 бөлменің есігіне қарсы, шығыс жағынан 
шұңқыр орны анықталып қазылды, көлемі 2,60×1,00 м, тереңдігі 
50 см. Шұңқырды тазалау кезінде күл мен күйеге, шлакқа толы болды.
Бұл шұңқырдың шығысында тандыр орны анықталды, диаметрі 60 см., болады. 
Тандыр пеш қабырғалары нашар сақталған. 

---

158