Ҳарбий таржимон Тақризчилар : А. Т. Ирисқулов, филология фанлари номзоди, профессор, Ўз джту о. М. Мўминов

5-
савол. Профессионал таржима нимаси билан фарқ қилади ва 
нима учун қиммат туради?
Ушбу мавзу ғоят кенг бўлиб, таржимонлик фаолияти каби жуда кўп 
жиҳатларга эгадир. Гапни шундан бошлаш керакки, профессионал 
таржимон, одатда, нотиқ фикрини барча оҳанглари билан бирга жуда яхши 
тушунади (чунки у чет тилини ўз она тилидай яхши билади) ва ушбу 
фикрни адекват маънода ўгириб, бошқа тил соҳибларига етказиш учун 
етарли малакага эга бўлади
,
яъни профессионал таржимон тилга оид 
умумий маълумотга эга бўлибгина қолмай, махсус атамаларни яхши 
ўзлаштирган, таржима стратегияси ва тактикасидан бохабар бўлади
.
Профессионал бўлмаган ёки маҳорати етишмаган таржимон ёхуд 
тилни чекланган равишда биладиган мутахассис эса аслият мазмунини 
базўр тушуниб, унда нима назарда тутилаётганини тахмин қила олади 
холос. Айтайлик у аслиятни тўғри тушунган бўлса ҳам тилни ҳамда 
автоматик даражада фикрлаш ва бир вақтнинг ўзида ҳам тинглаш, ҳам
сўзлаш қобилиятини етарли даражада амалий ўзлаштирилмаганлиги 
оқибатида нотиқ томонидан айтилган гапни тўғри ва аниқ ўгира олмайди. 
Натижада унинг таржимаси қандайдир узундан
-
узоқ шарҳга айланиб 
кетади, таржима давомида ўз сўзларига тузатишлар киритиб, нотиқдан 
айтилган жумлани қайта такрорлашни, сўзлар маъносини ойдинлаштириб 
беришни сўраб боради ва ҳ. к. 
Энг асосийси: зўрлаб қилинган бундай таржима туфайли иш юзасидан 

---

46
олиб борилаётган мулоқотнинг суръати сустлашади, оқибатда таржимон 
зарурий ёрдамчи сифатида эмас, аксинча мулоқотга халақит бераётган 
омил сифатида қабул қилинади. Вазият шу даражага етиб борадики, 
таржима қилиниши керак бўлган аслиятни ҳамма аллақачон фаҳмлаб 
бўлди
-
ю, фақат бечора таржимонгина тушунмай қолаётгандай мулоқот 
иштирокчиларининг ҳаммаси жўр бўлиб унга ёрдам бера бошлайдилар.
Агар сизни, муҳтарам буюртмачи, ҳаваскорлар ижросидаги шундай 
таржима қаноатлантирса, бир талай маблағингизни тежаб қолишингиз, 
ёмон таржима устидан мириқиб кулиб, кайфиятингизни кўтариб олишингиз 
мумкин.
Аммо, юқори малакали таржима зўр бериб тиришишни, сурункали 
меҳнат ва катта маблағ сарф этишни, хусусан компьютер ҳамда китоб ва 
электрон шакллардаги луғатлар 
харид қилишни, 
тегишли тил 
қўлланиладиган юртларга сафарга бориб туришни талаб қилади. Шу боис 
ҳам профессионал таржима қиммат туради.
Агар холисона ёндашадиган бўлсак, 30 йиллик стажга эга таржимон 
меҳнати дастгоҳни ишлатиш учун ёзилган техник ҳужжатларнинг эндигина 
икки тўпламини таржима қилишга, таржимаси билан монтаж ишлари 
жараёнида икки маротабагина иштирок этишга улгурган таржимон 
меҳнатидан 2
-
3 карра эмас, 10 карра қиммат туриши керак деб ўйлайман.