M. T. Asqarova, G‘. E. Zaxidov, L. F. Amirov

Iqtisodiy faoliyat turlari tasniflagichi bo‘yicha iqtisodiyot 
tarmoqlari bo‘yicha YaIM tuzilmasi (yakunga nisbatan% da) 
 
Ko‘rsatkichlar 
2000 
2005 
2010 2015 2016 2017 
2018 
1. YaIM, jami 
100,0 
100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 
Tarmoqlarning yalpi 
qo‘shilgan qiymati 
87,5 
89,4 
87,2 90,4 90,8 
88,5 
88,8 
Mahsulotlarga sof 
soliqlar 
12,5 
10,6 
12,8 
9,6 
9,2 
11,5 
11,2 
2. Tarmoqlarning 
yalpi qo‘shilgan 
qiymati 
100,0 
100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 
Qishloq, o‘rmon va 
baliq 
xo‘jaligi 
34,4 
29,5 
32,9 34,1 34,0 
34,0 
32,4 
Sanoat (qurilishni 
qo‘shgan holda) 
23,1 
29,1 
26,0 26,2 26,6 
27,9 
32,0 
Xizmatlar 
42,5 
41,4 
41,1 39,7 39,4 
38,1 
35,6 
Manba.O‘zbekiston iqtisodiyoti. 2018-yil uchun axborot tahliliy bulleten, 
Toshkent- 2019., 17 
Qayd etish joizki, 2019-yil yanvar oyida Davlat statistika 
qo‘mitasi tomonidan 2017-yil uchun YaIM ko‘rsatkichi keng miqyosda 
qayta ko‘rib chiqildi va bu asosan qishloq xo‘jaligi tarmog‘i 

---

25 
ma’lumotlaridagi o‘zgarishlar natijasida kelib chiqdi. Bu o‘zgarishlar, 
bir necha yillar davomida qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarish hajmini 
hisoblashda bozor narxlariga nisbatan sezilarli darajada past bo‘lgan 
narxlardan foydalanilganligi bilan izohlanadi. Ushbu muammoni 
bartaraf etish maqsadida qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining barcha 
turlari bo‘yicha o‘rtacha yillik narxlar qayta ko‘rib chiqilib, bozor 
narxlariga o‘tkazildi 
Bunda qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish miqdori, 
ya’ni natura ko‘rinishidagi hajmlari o‘zgarmadi. Masalan, 2017-yil 
uchun qayta baholashga qadar 1 kg donning o‘rtacha yillik narxi 648 
so‘mni tashkil qilgan bo‘lsa, qayta baholashdan keyin 1686 so‘mni, 
sabzavotlar qayta baholashga qadar – 895 so‘mni, qayta baholashdan 
keyin – 2547 so‘mni, poliz ekinlari qayta baholashga qadar – 865 
so‘mni, qayta baholashdan keyin – 1128 so‘mni, tirik vazndagi mol 
go‘shti qayta baholashga qadar – 5986 so‘mni, qayta baholashdan 
keyin – 17470 so‘mni; sut qayta baholashga qadar – 577 so‘mni, qayta 
baholashdan keyin – 1678 so‘mni tashkil etdi. 
Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining o‘rtacha yillik narxlari qayta 
hisoblab chiqilganidan so‘ng ushbu tarmoqning yalpi qo‘shilgan 
qiymati hajmi 43,1 trln. so‘mdan 91,0 trln. so‘mga va mos ravishda, 
YaIM hajmi 254,0 trln. so‘mdan 302,5 trln. so‘mga oshdi (+47,9 trln. 
so‘m qishloq xo‘jaligi hisobiga, +0,6 trln. so‘m boshqa tarmoqlarga 
kiritilgan aniqliklar hisobiga). Shu bilan birga, qayta hisoblash 
natijasida YaIMning o‘sish sur`atlari 5,2 % dan 4,5 % gacha pasaydi. 
Shuningdek, qishloq xo‘jaligining YaIM tarmoqlari bo‘yicha 
tarkibidagi ulushi 19,7 % dan 34,0 % gacha o‘sdi, sanoatning ulushi 
27,2 % dan 22,2 % gacha, qurilishning ulushi 6,9 % dan 5,7 % gacha, 
xizmatlar sohasining ulushi 46,2 % dan 38,1 % gacha kamaydi. 
Qayd 
etib 
o‘tish lozimki, mahsulotlarga sof soliqlar 
ko‘rsatkichidagi o‘zgarishlar Milliy hisoblar tizimi va Davlat moliyasi 
statistikasi ma’lumotlari o‘rtasidagi o‘zaro muvofiqlikni ta’minlash 
maqsadida amalga oshirilganligi bilan izohlanadi.Jahon tajribasida 
qabul qilinganidek, dinamik qatorlarda o‘zaro muvofiqlikni ta’minlash 
maqsadida 2014–2016-yillar uchun YaIMni qayta baholash ishlari 
amalga oshirildi. 
Ta’kidlash lozimki, uzoq davrlar uchun statistik ko‘rsatkichlarni 
bunday qayta hisoblash ishlari tez-tez amalga oshirilmaydi va ular, 

---

26 
odatda, uslubiy yondashuvlardagi sezilarli o‘zgarishlar bilan bog‘liqdir.