|
3-bob bo‘yicha xulosalar
3-bob bo‘yicha xulosa qiladigan bo‘lsak, hozirgi sharoitda iqtisodiy
rivojlanish muammolarini hal qilish uchun ishlab chiqarish samaradorligini
oshirishning asosiy omili - jami ishchi kuchining to‘liq safarbar etilishi va faolligi
ta’minlanishi zarur. Bunda millatning ma’naviy va madaniy rivojini, intellektual
salohiyatini yuksaltirish omili sifatida qaralayotgan ta’limning ahamiyati beqiyos.
Byudjet tashkilotlariga xarajatlarni belgilashda bir o‘quvchiga mablag‘lar
taqsimlash usuli ishlatilmas ekan, uning iqtisodiy funksiyalari (xarajatlarni
maqbulllashtirish va ularni real tejashga rag‘bat, ta’lim sifatini oshirish orqali
muassasaga ko‘proq o‘quvchilarni jalb etish va shu yo‘l bilan ular o‘rtasida raqobat
muhitini yaratish) ishlamaydi.
Xullas, yangi, zamonaviy iqtisodiy rag‘abatlantirish omillarini qo‘llab-
quvvatlaydigan va ijtimoiy adolat tamoyillariga rioya etuvchi mexanizmning tatbiq
etilishi ta’lim muassasalarida mablag‘lar yuqori samara bilan ishlatiladi.
73
XULOSA
Ushbu bitiruv malakaviy ishini bajarish jarayonida ta'lim tizimida amalga
oshirilayotgan
islohotlarning
samarasi,
xususan,
xalq
ta'limi
tizimini
moliyalashtirishni yanada takomillashtirish borasida o‘zlashtirilgan natijalarga
asoslanib quyidagi xulosalar chiqarildi:
1. O‘zbekiston Respublikasining “Ta'lim to‘g‘risida”gi Qonuni va Kadrlar
tayyorlash Milliy dasturi istiqlol yillarida ta'lim sohada amalga oshirilgan
islohotlarning xuquqiy – iqtisodiy asosi bo‘lganligini ta'kidlash maqsadga
muvofiqdir. O‘zbekistonda milliy, madaniy-tarixiy va ma'naviy-axloqiy meros,
xalq an'analari, madaniyat, fan, texnika, texnologiya sohasida hozirgi paytda
erishilgan yutuqlar, shuningdek, davlat, jamiyat, shaxsning istiqboldagi extiyojlari
o‘z ifodasini topib, mamlakatimizning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini, demografik
xususiyatlarini o‘zida aks ettirgan yaxlit, uzliksiz va izchil ta'lim tizimi
shakllantirildi.
2. O‘zbekiston Respublikasidagi har bir budjet tashkiloti, shuningdek, xalq
ta’limi tizimi ham Moliya vazirligi tomonidan tasdiqlangan Byudjetdan
moliyalashtirish me'yoriylariga asoslangan holda, tasdiqlangan namunaviy shtatlar
asosida smetalar, shtat jadvallari doirasida faoliyat yuritib kelmoqda. Bu jarayonda
byudjet tashkilotlari xarajatlari smetasini tasdiqlash va ro‘yxatdan o‘tkazish
amaliyoti qo‘llanilishi o‘zining samarasini berdi.
3. Xalq ta'limi tizimini moliyalashtirish takomillashtirilsh uzluksiz va davomiy
jarayondir. Shu bois, ushbu yo‘nalishdagi faoliyatning huquqiy-me’yoriy asoslarini
zamon va istiqbol talablariga muvofiq yangilab borish zarur. Xususan, sohadagi
yangilanish, moddiy-texnik bazani boyitib borish, uslubiy ta’minotni yanada
yaxshilash, pedagoglar faoliyatini rag‘batlantirish o‘z navbatida, shunga mos
ravishda moliyalashtirishni taqozo etmoqda.
5. Xalq ta'limi tizimini moliyalashtirish takomillashtirilshda rivojlangan
mamlakatlarning bu boradagi tajribalari O‘zbekistonda ham ommalashtirilganligi
kuzatildi.
74
Tadqiqot natijalariga o‘tilgan xulosalarga asoslangan holda quyidagi
takliflar ishlab chiqildi:
-
xalq ta'limi tizimi, shu jumladan sohani moliyalashtirish borasidagi
muammolarni hal etishda aniq loyihalarni ishlab chiqish lozim;
-
ta’limning barcha darajalarida faoliyat ko‘rsatadigan mas’ul xodimlarni
tayyorlash bo‘yicha yangi dasturlarni yaratish zarur;
-
samarali moliyalashtirishda xalq ta’limi muassasalarini zamonaviy darajada
moddiy texnik bazasini mustahkamlash, shunga mos ravishda pedagoglar sifatini
oshirishga yo‘naltirilgan mablag‘lar maqsadli ishlatilishi yuzasidan, ta’lim
muassasasi va unda faoliyat yuritayotgan pedagoglar reytingini aniqlashga
qaratilgan monitoringni samarasini oshirish lozim;
-
standart talablar asosida belgilangan vazifalarni amalga oshirish yuzasidan
talab etiladigan moliyalashtirish manbalari tarkibini aniq belgilash zarur;
-
maktab mulki va pedagoglar saloxiyatidan foydalangan holda qo‘shimcha
ta’lim xizmatlari turi va ko‘lamini oshirish orqali o‘z-o‘zini moliyalashtirish
samarasini oshirish;
-
ta’limni moliyalashtirish tizimida loyihalar potensialidan foydalanish va
ta’limni moliyalashtirishga taalluqli xalqaro va donor loyihalarini to‘g‘ri
muvofiqlashtirish lozim deb hisoblaymiz.
Xalq ta’limi tizimi xarajatlarini samarali amalga oshirishni tashkil qilish
birinchi navbatda, rejalashtirilgan ob’ektlari to‘liq qamrab olinishi va hisoblanishi
lozim bo‘lgan ko‘rsatkichlarining mutlaq va nisbiy darajalariga bog‘liq.
Iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda ta’limni rivojlantirish va uni
moliyalashtirishda davlat yuqori ulushga ega. Biroq, mazkur davlatlarda nodavlat
ta’lim tizimi ham yaxshi rivojlangan. Fikrimizcha, ushbu tajribani amalda qo‘llash,
ya’ni, bu kabi muassasalarni mamlakatimizda ham tashkil qilish o‘rinlidir. Chunki,
mazkur tadbirning qo‘llanilishi ta’lim sifati va moliyaviy ahvolni yaxshilash
borasida samarali vosita bo‘la oladi.
Hukumat tomonidan ko‘rilayotgan chora-tadbirlar tufayli, ta’lim sohasi sarf-
75
xarajatlar ko‘lami, nominal va real qiymati keyingi besh yil davomida ko‘paya
boshladi. Hukumat o‘z zimmasiga olgan majburiyatlarini bajarayotgani ta’lim
sohasiga investisiya sarflash darajasi yuqori ekanligidan dalolat bermoqda.
Shunday qilib, xalq ta’limi muassasalarini moliyalashtirishda qo‘shimcha
mablag‘larni jalb qilish, foydalanish va albatta uning istiqbolini to‘g‘ri belgilash
byudjet moliyaviy resurslardan samarali foydalanish bugungi kunning asosiy
talablaridan biridir.
76
Do'stlaringiz bilan baham: |
