|
www.ziyouz.com
kutubxonasi
71
xabardor qiladigan bo‘lishdi. Yo‘lning olis muyulishida ilon kabi buralib poezd ko‘rindi, hushtak ovozi
keldi va darhol hammalari hamlaga hozirlandilar. Nasha to‘ldirilgan jomadonlaru katta charm xaltalar
qo‘l ostida edi. Avdiy, Petruxa bilan Lyonka uchovlari temir yo‘l remontidan so‘ng qolgan mayda
shag‘al uyumini panalab yotdilar. Grishan ulardan sal nariroqda edi. Uning yonida ham ikki chopar
bor: ulardan biri, malla sochli yigitchani Kolya deb atashar, burni qo‘nqaygan, kavkazcha talaffuz
bilan so‘zlaydigan chapdast ikkinchisini Maxach deb chaqirishar — aftidan, u asli Maxachqaladan edi.
Boshqalarni Avdiy bilmas, lekin yana ikki-uch chopar o‘zlariga qulay joyni pana qilib, poezd kelishini
poylar edilar. Grishan temir yo‘lga dori sepib, ko‘prik ustida go‘yo o‘t tushganday qilib ko‘rsatadigan
va shu bilan mashinistni lokomotivni to‘xtatishga majbur qiladigan ikki kishini yuborgan, ular bu
yerdan hiyla olisroqda «330 KM» belgisi qo‘yilgan yerda edilar. O’sha yerda bahorning toshqin suvlari
o‘pirib ketgan chuqur jarlik ustidan chog‘roq temir yo‘l ko‘prigi o‘tardi. Choparlar qo‘poruvchi deb
atashadigan anov ikkisi o‘sha nozik joyga hozir dori sepishardi.
Poezd shitob bilan yaqinlashar, Avdiy, hamma nima bo‘larkin, tez va omon-eson vagonlarga chiqib
olarmikinmiz, sostav o‘zi kanday ekan, ishqilib, tsisterna bo‘lmasin-da, tsisternaga qanday qilib
o‘rnashasan, deb titrab-qaqshab turganligini tushunardi. Qo‘riqlab boriladigan harbiy eshelon bo‘lsa
undan ham chatoq, tamom ishkal deyavering. Lyonka qo‘llari qaltiragancha sigaret tutatdi. Petruxa shu
zahoti unga g‘azabini sochdi:
— Darrov tashla! O’ldiraman iflos!
Biroq rangi ko‘karib, oqarib ketgan Lyonka unga parvo qilmay ichiga zo‘r berib tutun tortardi,
shunda Petruxa unga yirtqichday tashlandi-da, qulochkashlab boshiga urdi, shapkasini uchirib yubordi.
Lekin Lyonka ham qarab turmadi,— zarbaga zarba bilan javob berdi, o‘zini o‘nglab turib Petruxani
oyog‘i bilan tepdi. Petruxa quturib ketdi, ikkovlon jon-jahdlari bilan tepkilasha boshladilar.
Avdiy o‘rnidan qo‘zg‘alishga majbur bo‘ldi:
— Bas qilinglar, hoziroq bas qilinglar. Petruxa, Lyonkaga tegma. Uyalmaysanmi!
Lekin Petruxa jahl bilan Avdiyga tashlandi:
— Sen aralashma, it popning o‘g‘li. Nega qaqqayib turibsan, to‘nka! Bo‘ying bir chaqirim naridan
ko‘rinadi! — Shunday deb, jon-jahdi bilan uning ishtonidan tortdi. Ular jo‘jaxo‘rozlarday qizishib, bir-
birlarini bo‘ralab so‘kishgancha, hansirab yana o‘z joylariga biqindilar.
Poezd esa yaqinlashib kelardi. Choparlarning titrab-qaltirashi beixtiyor Avdiyga ham o‘tdi. Nima
ham deyish mumkin, ahvol g‘oyat tang va xatarli edi.
Avdiy bolalik chog‘laridan poezdlarni tomosha qilishni yaxshi ko‘rardi: u osmonga quyuq tutun va
oppok par chiqaradigan, tevarak-atroflarga qichqirib, shrvqin soladigan urushdan keyingi ajoyib
parovozlarni ko‘rgandi, lekin hech qachon bir kunmas-bir kun poezdni bunchalar azob bilan kutarman
deb hayoliga keltirmagandi. Mana endi, qonunga xilof tarzda va hatto zo‘ravonlik ishlatib, poezdga
chiqishi kerak.
Ikkita lokomotiv birlashib tortib kelayotgan og‘ir yuk poezdi tobora yaqinlashar, uning
yaqinlashayotgani odamning butun vujudiga aks sado berar, etni seskantirardi. Ilgarigi parovozlar
hozirgi dizellar bilan sira bellasholmaydi. Ularning kuchi ichida yashirin edi, lekin ular shunchalar
ko‘p vagonlarni sudrab borishardiki, xuddi ularning oxiri yo‘qqa o‘xshardi. Son-sanoqsiz g‘ildiraklar
to‘xtovsiz g‘ildirar, vagonlar ostidan shamol g‘uvillab chiqar, guldiragan tovushlar, bir maromda
do‘qir-do‘qirlar eshitilardi. Avdiy rosa shiddat bilan kelayotgan bu devqudrat mashinaga qarar ekan,
haddan ortiq cho‘ng va ulkan sostavni to‘xtatish mumkinligiga ko‘zi yetinqiramasdi.
Vagon-platformalar, tsisternalar, yog‘och ortilgan vagonlar, yopiq konteynerlar — birin-ketin o‘tib
borar, mana, sostavning yarmi ham o‘tib bo‘ldi, shunda Avdiy: hech ish chiqmaydi, bular hammasi
bekorga urinib, ovora bo‘lib yotishibdi, deb o‘yladi: shunday shiddat bilan ketayotgan katta poezdni
to‘xtatishning iloji yo‘q. Lekin birdan poezdning tezligi pasaydi, g‘ildiraklar borgan sari sekin aylandi,
tormozning og‘ir g‘ajirlagani eshtildi-da, eshelon xuddi kutilmaganda qoqilib tushganday og‘ir asabiy
siltanib, yurishini sekinlatdi. Avdiy ko‘zlariga ishonmasdi: sostav to‘xtadi hisob. Shunda chinqirib,
Chingiz Aytmatov. Qiyomat (roman)
Do'stlaringiz bilan baham: |
