2 Ўзбекистон республикаси

 
2.7-расм. Кўринишларнинг Европа ва Америка тизимини 
солиштириш 
Бунда, ўқитувчининг мавзу материалларни баѐни компьютердаги 
анимацион ишланмалар билан параллел равишда олиб борилиши, 
ўқувчиларнинг яхши тушунишларини таъминлайди. 
Қўшимча ва маҳаллий кўринишларни тушунтиришда, экранда 
жойлашган детал ва унинг турли жойларининг айрим кўринишларини 
алоҳида-алоҳида тарзда кўрсатиш мумкин. Бунинг учун сичқонча кўрсаткичи 
чизмадаги бирор кўриниш устида босилса бас, детал ҳаракатга келиб, унинг 
ўша қисми ўқувчига яққол кўринади ва яшил рангда ўчиб ѐнади. Бундай 
анимациялар ўқувчиларнинг маълумотларни қабул қилиши учун алоҳида 
эътиборини тортиш, ѐдида кўпроқ қолдириш мақсадида қилинди (2.8-расм). 
Дарсни мустаҳкамлаш учун “Чархпалак” ўйини тавсия этилади. 
Шунингдек, қизиқарли ребуслар, кроссвордлар ѐрдамида дарсни янада 

---

68 
қизиқарли ташкил этиш мумкин.
 
2.8-расм. Қўшимча қирқимни тасвирлаш 
4-мавзу: Қирқимлар
Дарс мақсади. 
Таълимий мақсад:
Ўқувчиларга ДТСда белгиланган қирқимлар, унинг 
вазифалари ҳақида тушунча бериш ва чизмада шартли белгиланишини 
ўргатиш. 
Тарбиявий мақсад
: Қайси ҳоларда қандай қирқимларни қўллаш 
зарурлигини 
ўргатиш 
орқали 
ўқувчиларда 
касбий 
сифатларни 
шакллантириш. 
Ривожлантирувчи мақсад
: Қирқимларни тўғри бажариш, кўриниш ва 
қирқимни битта кўринишда бажариш ҳамда уларни ўқиш малакаларини 
ривожлантириш. 
Дарсда қўлланиладиган методлар: Видеотопишмоқ методи. 
Кўргазмали қўлланмалар: Электрон ўқув қўлланма, кўргазмали 
плакатлар ва моделлар. 
Методик тавсиялар: Қирқимлар мавзусини тушунтиришда асосий 
эътиборни чизмаларда нима учун қирқимлар қўлланилишини ва унинг 
вазифаси нимадан иборат эканлигини ўқувчиларга чуқур етказишдан иборат. 
Кўпчилик ўқувчилар қирқим ва кесимни ажратишда қийналиб, уларнинг 
вазифаси нима эканини ва моҳиятини тушунмайдилар. Шунинг учун дарсда 
мавзуни бошлашдан аввал электрон қўлланмадаги қирқимни ҳосил 
қилишнинг анимацион ишланмасини ўқувчиларга изоҳсиз қуйидаги кетма-
кетликда намойиш этилади: бирор детал ҳар томонлама айлантириб 

---

69 
тўхтатилади ва кесувчи горизонтал текислик келиб детални кесади. 
Деталнинг юқори қисми хаѐлан, экранда эса жонли олиб ташланади, яъни 
аввал шаффоф рангга ўтиб қолади ва секин йўқолади. Пастки қисми эса, 
кузатувига нисбатан тик-ортогонал ҳолатга келиб, деталнинг кесилган юзаси 
бошқа рангга ўтиб қолади (2.9-расм).