A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

qarag‘ay turlari keng miqyosda ekiladi.

---

QORAQARAG‘AY (PICEA) TURKUMI
Bu turkumga kiruvchi o ‘simliklar daraxt bo‘lib, doira shaklida
shoxlanadi. Ninasimon barglari novdadan bittadan bo‘lib spiral shaklda
joylashadi. Ular 4 qirrali, ayrimlarida ninabarglar o ‘tkir uchli, yassi,
faqat ikki tomoni qirrali, ustki tomonida yoriqchalar bor.
Qoraqarag‘ay bir uyli, ayrim jinsli daraxtdir. Shamolda uchib
yuradigan pufakchalari bo'ladi. Qubbalari shoxining uchlarida osilib
turadi, birinchi yili tez yetiladi. Yetilgan qubbadagi urug‘lari to'kilib
ketsa-da, qubbalar daraxtda bir qancha vaqt saqlanishi mumkin, s o ‘ng
ular ham to'kiladi.
Urug‘i qanotchali, jigarrangda. Turkumning turlari urug‘dan yaxshi
ko‘payadi. Urug‘dan ko‘karib chiqqan niholida 5-10 ta urug‘palla
rivojlanadi, 
ulaming cheti 
tishchali. 
Daraxtining po‘stlog‘i 
va
yog‘ochida smola yo'llari bor, y o g ‘ochi o ‘zaksiz. Boshqa turli daraxtlar
bilan birga o ‘rmonlar hosil qiladi. Turkumda 39 ga yaqin tur bor,
ulardan ko‘pi tog'lik hududlarda o ‘sadi. MDH da qoraqarag‘ayning 10
turi bor. Toshkent sharoitida 10 yaqin turi introduksiya qilingan.
Markaziy 
Osiyoda 
bitta 
turi 
tabiiy 
holda 
o ‘sadi. 
Quyida
qoraqarag‘ayning muhim turlari bilan tanishamiz.
Oddiy qoraqarag‘ay (Picea yexcelsa Link.) yirik daraxt b o‘lib,
katta yoshida bo‘yi 40-45 m ga, diametri 1,5 m ga yetadi. Tanasining
tubigacha doira shaklida shoxlanib, keng piramidasimon qalin shox-
shabba hosil qiladi. Qobig‘i yoshligida silliq, qo‘ng‘ir rangda b o ‘lib,