A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

hamda ishqorli tuproqqa chidamsizdir.

---

Pakana kedr(qarag‘ay) (Pinus pum ila Rgl.) yer bag‘irlab
o'sadigan daraxtlardan biri hisoblanadi. Sharoit qulay bo‘lsa, b o ‘yi 6 m
gacha ko‘tariladi. Ninabarglari kalta (4-8), qattiq. Ular bahorda havo
rangda bo‘ladi. Qubbalari mayda, uzunligi 4 sm dan oshmaydi,
yumaloq, cho‘ziq, tuxumsimon shaklda bo‘lib, to ‘da-to‘da holda
joylashadi. Yetilgandan so ‘ng to‘kilishi paytida tangachalar ochilib,
urug‘i to‘p-to‘p b o iib to‘kiladi va nihollari ham shu tariqa to‘p bo‘lib
o ‘sib chiqadi. Urug‘i sibir qarag'ayining urug'idan 2 marta mayda va
qoramtir bo‘ladi. Kedr urug'idan yaxshi ko‘payadi, ildizidan bachkilash
xususiyatiga ega. Qish kelgach kedming yer bag‘irlab o ‘sayotgan shox-
shabbasi qor tagida qoladi va shu holda qishlaydi. Novadalari sertuk va
tuklari sersmola bo‘lib, Sibiming qattiq sovuq iqlimiga moslashgan. Bu
uning ajoyib ekologik xususiyatlaridan biridir. Bu yorug‘sevar o ‘simlik
b o iib botqoqliklarda ham o ‘saveradi. Kedr Uzoq Sharqning shimoliy
hududlarida, Oxota dengizi qirg‘oqlarida, Saxalin, Kamchatkada o ‘sadi.
Zabaykaleda va Kuril orollarida hamda Yaponiyaning shimolida
uchraydi. Yer bag‘irlab o ‘sadigan kedr joylarda qum harakatini, shamol
uchiradigan qor harakatini to‘sish, shuningdek, turli qiyaliklami
ko‘kalamzorlashtirishda katta ahamiyatga ega. 
Uning 
urug‘idan
«yong‘oq suti» olinadi. U
issiqdan va havoning 
quruqligidan
zararlanadi.
Veym utov qarag‘ayi (Pinus strobus L.) bo‘yi 35-50 m, diametri
1,5 m keladigan keng va piramida shaklidagi shox-shabbali yirik daraxt.
Tanasining qobig‘i yorilgan, to ‘q kul rangda. Novdalari ingichka,