A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

turadi. Qubbalar avval yashil yoki binafsha rangda b o iib , yetilishi
oldidan qo‘ng‘ir rangga kiradi. Yetilgan paytda tangachalar dag‘al
b o iib , 
yog‘ochlashadi, 
bukilib, 
keng, 
cheti 
tishchali, 
teskari
tuxumsimon shaklga kiradi. Bahorda urug‘ining tangachalari qurib,
ajraladi, urugiar yerga to ‘kiladi. Bu hoi quruq kuzda yoki qishki
sovuqda ham ro‘y berishi mumkin. U ru gi uchli, tuxumsimon, bo‘yi 4-5
mm, eni 2-2,5 mm keladi, jigarrangda b o iib , qanotchasi bor, shu
qanotchasi yordamida tarqaladi. 1000 dona urugining vazni 5-8 g
keladi. Qoraqarag‘ay urugidan yaxshi ko‘payadi, bahorda sepilgan
urug‘i 20-30 kundan s o ‘ng unib chiqadi. Unib chiqish xususiyatini 4-5
yilgacha saqlaydi.

---

Bu qoraqarag‘ay parxish y o ‘li bilan ham ko‘payadi. U yosh vaqtida
sovuqqa chidamsiz b o iib , u lg ‘aygani sari chidamliligi orta boradi.
Uning geografik tarqalishi shundan dalolat beradi. Uning areali asosan,
56-66o shimoliy kenglikni egallagan. Arealining shimoliy chegarasi
Rossiyaning Murmansk viloyatini janubi b o iib , Oq dengizgacha va
Yevropaning shimoli-sharqiy qismigacha kirib boradi. Janubiy chegarasi
esa qora tuproqli mintaqaning shimoliy chegaralariga yetib keladi.
Oddiy qoraqarag‘ay issiqqa va qurg‘oqchilikka chidamsiz. U har
turli tuproqli yerlarda o ‘sa oladi. Qumli, qumoq va b o ‘z tuproqli hamda
qora tuproqli yerlarda juda yaxshi o ‘sadi. Botqoq va zax tuproqlarda
o ‘smaydi. Oqqarag‘ay eman, qora qandag‘och, shum daraxtlari bilan
birga daryo qirg‘oqlarida ham o ‘sadi. Qoraqarag‘ayning egilib o ‘suvchi,
ustunsimon, pakana, yumaloq-piramidasimon, sharsimon va boshqa bir