A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

qubbalar rivojlanib, kelgusi yil mart-aprel oylarida changlanadi.
Changchi qubbalari mikrosporachi barglar yig‘indisidan iborat b oiib ,
tuxumsimon boshoq hosil qiladi va novdada spiral holda joylashadi.
Qubba o ‘zak va uning ostidan yuqorigacha spiral shaklda joylashgan
tangachasimon 
mikrosporachi 
barglardan 
iborat. 
Har 
qaysi
mikrosporachi 
bargning 
ostida bir juft 
mikrospora joylashadi.
Mikrosprora ichida juda k o ‘p mikrospora yoki chang hosil boiadi.
Qarag‘ay mikrosporalari (changlari) yumaloq shaklda b o iib , yon
tomonida ikkita pufaksimon bo‘rtma chiqadi. Bu esa changning havoda
tarqalishiga yordam beradi. Urug'chi qubbalar uzun yosh novdalar
uchida bittadan yoki ikkitadan hosil boiadi. Ular ham changchi
qubbalarga o ‘xshash o ‘zak va tangachabarglardan iborat. Qubbada
rivojlanayotgan urug‘kurtak tuxumga o ‘xshash tanacha b oiib , unda
hosil boiadigan arxegoniyda tuxum hujayra rivojlanadi. Urug'kurtak
yetilgan vaqtda unga chang (mikrospora) tushib, urug‘ y o i i (mikropili)
orqali o ‘zagiga (nutsellusga) o ‘tadi. Bu yerdan mikrospora o ‘sib chang
naychasiga aylanadi va o ‘zakning ichiga kiradi. Bu naychaning antirediy
hujayralari boiin ib generativ va bazal hujayralar hosil qiladi. Generativ
hujayra ikkita sperma hosil qiladi. Ulardan biri kelgusi yil bahorda
tuxum hujayra bilan q o ‘shilib uni urugiantiradi. Urugiangan tuxum
hujayradan murtak hosil b o ia d i. Undan urug‘ rivojlanadi. Shunday qilib
changlangandan keyin ikkinchi yil kuzda qubba yetiladi, bu paytda
uning bo‘yi 3-6 sm, eni 2-4 sm ga yetadi. Yetilgan qubbaning urugiari
to ‘kilib qanotchali b o ig a n i uchun shamolda tarqaladi. U rugi oq,