A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

holda ham ildiz olish xususiyatiga egadirlar.
Tabiatda qalamcha va poyadan ko‘payish oz uchraydi, ular asosan
seraam daryo vodiylarida, to ‘qaylarda o'suvchi tol va terakda kuzatiladi.
U lam ing sinib tushgan novdalari suv bilan oqib ketadi va yangi yerda
loyga ko‘milib qolgan joyidan ildiz hosil qilib yangi o ‘simlik
rivojlanadi. Daraxt va butalami qalamchadan ko‘paytirish bog‘dorchilik
va o ‘rmonchilik amaliyotida keng qo‘llaniladi, ular genetik bir xil
o ‘sim lik ko'paytirish imkonini beradi. Qalamcha yog‘ochlashgan qishki
yoki y o g ‘ochlashmagan yozgi yashil novdalardan tayyorlanishi mumkin.
Y o g ‘ochlangan novdalar 1-2 yillik b o iish i lozim. Qalamcha 20-30 sm
uzunlikda, diametri 0,5-1,5 sm o ‘lchamda tayyorlanadi. Qalamcha
qishda yoki erta bahorda daraxtlarda shira harakati boshlanmasdan
tayyorlanadi. Tayyorlangan qalamchalar tezlik bilan uchi 2-3 sm tuproq
yuzasida qoldirib ekiladi. Cho‘l mintaqasida qalamchalar sug‘orib
turiladi. Qalamchalami ildiz olishini tezlashtiradigan moddalar gete-
roauksin, gibberlin kislotasi kabi stimulatorlar qo‘llanilsa, ildiz olish
jarayoni tezlashadi. Yashil qalamchalar yoz boshlarida tayyorlanib nam
qumda soya pamiklarda havo harorati 30-35°C dan oshmagan
sharoitlarda ko‘paytiriladi. Tol, terak, jiyda va tut novdalari oddiy nam
tuproqda ham ildiz olaveradi. Qimmatli daraxt va butalar, ayniqsa,
m evali daraxtlar payvand usulida ham ko‘paytiriladi. Payvandlashning
iskana payvand, kurtak payvand usullari keng qo‘llaniladi. Odatda
payvandlanadigan o ‘simlik payvandtag, payvand bo‘luvchi o ‘simlik
payvanddust deb ataladi. Payvandtag va payvanddust bir tur yoki bir
turkumga yo bo‘lmasa bir oilaga mansub bo‘lishi kerak. Masalan,
madaniy olmani yovvoyi olmaga, kedmi qarag‘ayga, shaftolini