A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

Tukli qandim yoki chaqich (C alligonum setosum Litw.)
Qoraqum va Qizilqum cho‘llarida tarqalgan. Asosan qora va oq saksovul 
butazorlarida o ‘simliklar bilan qoplangan va qoplanayotgan qum 
egatlarida o‘sadi. Boshqa turlarga nisbatan sho‘rga chidamlidir.
Uncha baland bo‘lmagan (0,5-1 metr) buta, yarimsharsimon 
shaklda, qalin shoxchalari bor. Poyalari oq, tugunchali, egri-bugri yoy 
sifat bo‘lib pastga egilgan.
Gullari yashil-oq, xushbo'y. Mevalari 
panjarasimon sharga 
o ‘xshash, 4-5 sm diametrda, qizil yoki sarg‘ish -qizil, ba’zida qoramtir 
tusli, mevasi uzunasiga b o ‘ylab qanotchalari bor, qanotchalarida uzun 
tolachalar o‘rtacha zichlikda joylashgan. Butasidagi ko‘plab mevalar 
qish o ‘rtalarigacha saqlanib turadi.
Boshqa turlarga nisbatan qum bostirilishiga chidamsiz. Qumlami 
to‘xtatuvchi tabiiy butazorlarda uchraydi. Qalamchalaridan boshqa 
turlarga nisbatan kam ko‘paytiriladi. Yarim shar shaklidagi butasi 
yorqin, yirik, qizil tusdagi mevalar bilan qoplanib, chiroyli manzara 
yaratadi. Shuninig uchun ko‘kalamzorlashtirishda qo‘llaniladi.
Turkiston qandimi (Calligonum turkestanicum N.Pall.) 
Baland 
boim agan (past bo‘yli) (0,7-1 m), kuchli shoxlangan buta. Mevalari 
mayda (1 sm diametrli) sharchalar, momiq, sariq yoki pushtirang-sariq 
rangli.
Asosan yangidan o‘sib chiqayotgan saksovulzorlarda, o‘sayotgan 
yoki o ‘simlik bilan qoplangan qumliklarda uchraydi. Qumlami 
to ‘xtatishda foydalaniladi.

---

Y U L G ‘UNDOSHLAR (TAM ARICACEAE) OILASI 
Y U L G ‘UN (TAMARIX) TURKUM I
0 ‘zbekistonda yulg‘unzorlar maydoni 250 ming ga b o isa, 
Turkmanistonda 1,5 mln. gektarga yetadi. Ular asosan qumli choilar- 
ning to‘qay o ‘rmonzorlarida, pastliklar yoki tekis yerlarda, kuchli 
sho‘rlangan tuproqlarda o ‘sadi. Yulg‘un ko‘p hollarda daryolaming eski 
irmoqlarida 
yoki 
qurigan 
ko‘llar 
tubida 
uchraydi. 
Yulg‘unni 
sho‘radoshlar bilan qoplangan saksovulzorlar va boshqa c h o i 
butazorlarida uchratish mumkin.